۱۶ شهریور در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری اتاق زندگانی، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری ها، کشف ها و حتی زادروزها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۶ شهریور برابر ۶ سپتامبر را ورق می زنیم.

***

انسولین بااستفاده از مهندسی ژنتیک

۶ سپتامبر ۱۹۷۸ میلادی برابر با ۱۶ شهریور ۱۳۵۷ خورشیدی، دانشمندان آمریکایی تولید انسولین نوع انسانی را ازطریق سویه ای از باکتری ای-کولی اعلام کردند که پس از ماه ها استفاده خلاقانه از شیوه های پیوند ژن، مهندسی ژنتیکی شده بود. این کار، تلاشی مشترک با همکاری تیم های تحقیقاتی در کالیفرنیا در شرکت بیوشیمی Genentech Inc، سانفرانسیسکو و مرکز ملی پزشکی شهر هوپ در لس آنجلس بود. تولید انسولین در بدن طبیعی در سلول های پانکراس انجام می شود که توسط ژن های خاصی (بخش هایی از DNA) برنامه ریزی شده اند. دانشمندان نسخه هایی از این ژن ها را سنتز کردند و آنها را در یک سویه آزمایشگاهی ضعیف شده از میکروب روده اشریشیا کلی قرار دادند. سال ۱۹۸۲، انسولین اولین داروی DNA نوترکیب بود که به بازار عرضه شد.

مترجم ابوعلی سینا

۶ سپتامبر ۱۳۱۱ میلادی برابر با ۱۶ شهریور ۶۹۰ خورشیدی، آرنالدوس دو ویلا نووآ، پزشک و کیمیاگر اسپانیایی درگذشت. ویلا نووآ که مردی ثروتمند بود سفرهای زیادی انجام داد و توانست به زبان های عربی و یونانی تسلط یابد. بنابراین او اطلاعاتی را از متون پزشکی دانشمندان عصر طلایی علم وفناوری اسلامی درباره مورد قلب، داروها و رژیم های بهداشتی به اروپا منتقل کرد و همچنین آموزه های پزشکی جالینوس و ابن سینا را ترجمه و در اروپا منتشر کرد. اگرچه او کیمیاگری را فن مشروعی نمی دانست، اما به آن علاقه داشت و در این باره می نوشت. در شیمی کاربردی او اولین کسی بود که مشاهده کرد سوزاندن چوب در تهویه محدود بخارهای سمی تولید می کند. اکنون می دانیم به دلیل تولید مونوکسیدکربن است.

جان دالتون

۶ سپتامبر ۱۷۶۶ میلادی برابر با ۱۶ شهریور ۱۱۴۵ خورشیدی، جان دالتون، شیمی دان، فیزیک دان، هواشناس و معلم انگلیسی به دنیا آمد. دالتون از بررسی خواص فیزیکی و شیمیایی ماده توانست در سال ۱۸۰۳ یک نظریه اتمی استنباط کند که به موجب آن اتم های یک عنصر باهم یکسان، اما با اتم های هر عنصر دیگر متفاوت هستند. او در سال۱۸۰۴  قانون نسبت های چندگانه خود را بیان کرد که به موجب آن نسبت وزن واکنش دهنده ها را به نسبت عناصر موجود در ترکیبات مرتبط می کند. او وزن اتمی هیدروژن را برابر با یک قرار داد و جدولی از وزن اتمی برای عناصر دیگر تهیه کرد. دالتون اولین کسی بود که تغییر دمای هوا را تحت فشار اندازه گیری کرد و در سال ۱۸۰۱ پیشنهاد کرد که همه گازها را می توان با فشار بالا و دمای پایین مایع کرد. دالتون متوجه شد که شفق قطبی پدیده ای الکتریکی است.

ادوارد اپلتون

۶ سپتامبر ۱۸۹۲ میلادی برابر با ۱۶ شهریور ۱۲۷۱ خورشیدی، سِر ادوارد ویکتور اپلتون، فیزیکدان انگلیسی به دنیا آمد. اپلتون در سال ۱۹۴۷ جایزه نوبل فیزیک را برای کشف لایه اپلتون در یونوسفر (یون کره) دریافت کرد. از سال ۱۹۱۹، او خود را وقف مسائل علمی در فیزیک جوی کرد و عمدتاً از شیو ه های رادیویی استفاده کرد. او وجود یونوسفر را ثابت کرد و لایه ای را در ۶۰ مایلی سطح زمین یافت که امواج رادیویی را منعکس می کرد. سال ۱۹۲۶، او لایه دیگری را در ارتفاع ۱۵۰ مایلی از سطح زمین، بالاتر از لایه هوی ساید یافت که از نظر الکتریکی قوی تر، و قادر به بازتاب امواج کوتاه دور زمین بود. این لایه اپلتون یک بازتاب کننده قابل اعتماد امواج رادیویی است و در ارتباطات، مفیدتر از سایر لایه های یونوسفر است که بسته به دما و زمان روز امواج رادیویی را به صورت پراکنده بازتابش می کنند.