آقای رییسی! فقط 500 میلیون دلار؟!

نیازی به ذکر این مقدمه نیست که سفرها و دیدارهای دیپلماتیک؛ آن هم در سطح عالی و سران؛ همیشه نشان دهنده اقدامات مهمی هستند که راه را برای توسعه روابط اقتصادی و حفظ منافع ملی هموار می کنند و برنامه ریزی برای سفر خارجی روسای جمهور؛ یک عملیات پیچیده؛ هزینه بردار و هدفمند است. دو سفر خارجی اخیر سید ابراهیم رییسی به دو کشور آسیایی پاکستان و سریلانکا؛ ما را با این پرسش روبرو می کند که در شرایط فعلی؛ ایران با این دو کشور اصطلاحا چه صنمی دارد و چرا سفر باید در سطح عالی صورت بگیرد؟

بگذارید پاسخ این سوال را از زبان خود آقای رییسی بشنویم. او در پاسخ به سوالات خبرنگاران درباره دستاوردهای این دو سفر؛ به این اشاره کرده که «مردم پاکستان علاقه بسیاری به انقلاب اسلامی؛ امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی دارند» و «درباره همکاری ها در حوزه انرژی تصمیماتی اتخاذ و مقرر شد این همکاری ها با قوت ادامه پیدا کند. همچنین در حوزه همکاری های تجاری و اقتصادی؛ با موافقت دو کشور؛ رسیدن حجم مبادلات به 10 میلیارد دلار در گام اول هدف گذاری شد».

رییسی به این اشاره کرده که «فعالان اقتصادی پاکستانی؛ مصمم بودند کار را به نحوی دنبال کنند که در زمان کوتاهی به حجم تجارت 10 میلیارد دلاری برسیم». وی درباره سریلانکا نیز اعلام کرده که حضور در مراسم «افتتاح طرح بزرگ و چند منظوره برق آبی در این کشور که از سوی شرکت ایرانی فرآب ساخته شده» هدف اصلی و «موضوع دوم سفر به سریلانکا گسترش تجارت و همکاری اقتصادی با این کشور بود که تصمیمات خوبی درباره آنها اتخاذ شد».

رییس قوه مجریه در بیان پیام سیاسی سفر نیز گفته «منطقه و جهان این پیام را از این سفر دریافت کردند که جمهوری اسلامی ایران کشور قدرتمندی است که هم می تواند از جایگاه اقتدار و عزت سخن خود را با دشمنان بیان کند و هم ارتباط خود را با دوستان تداوم و تحکیم بخشد». خبرگزاری دولتی ایرنا هم از این خبر داده که در دیدار رییسی و همتای او در سریلانکا؛ 5 سند همکاری در زمینه های فرهنگی؛ سینمایی؛ گردشگری و علمی وفناوری به امضا رسید.

خوب… در یک تحلیل اجمالی و کوتاه؛ خیلی راحت می توان نتیجه گرفت که واقعا خبری نیست و ما به قول خود آقای رییسی؛ بیشتر با یک ارسال پیام سیاسی به جهانیان روبرو هستیم. رییس قوه مجریه می خواهد به زبان ساده بگوید: پس از حمله تنبیهی به اسراییل؛ لازم دیدیم نشان دهیم که ارتباط خود را با دوستانمان ادامه می دهیم. همین.

ما با صحنه گویا و روشنی مواجه هستیم که به ما می گوید؛ نه دستاورد فعلی و نه چشم انداز توسعه آتی روابط ایران با پاکستان و سریلانکا؛ انطباقی با سطح عالی ندارد و اعزام یک وزیر؛ منطقی تر بود. چرا که سخنان رییسی درباره اهداف اقتصادی هم؛ حامل هیچ دالّ و نشانه ای از پیشرفت نیست. او می گوید: «مصمم بودند کار را به نحوی دنبال کنند که در زمان کوتاهی به حجم تجارت 10 میلیارد دلاری برسیم». به چه نحوی؟ آیا پروژه؛ برنامه و تعریف روشنی برای رسیدن به هدف 10 میلیارد دلاری وجود دارد؟ آیا هدف از سفر در سطح عالی؛ صرفا سلام و احوالپرسی و هدف گذاری است؟ در شرایطی که هیچ پیشرفتی در مورد خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان وجود ندارد و حتی اگر لوله ای نیز احداث شود؛ گاز چندانی برای صدور نداریم؛ در دیگر حوزه های اقتصادی؛ اتفاق خاصی روی داده است؟

درباره سریلانکا نیز باید به این اشاره کرد که صادرات خدمات فنی مهندسی شرکت دولتی فرآب؛ قطعا رویداد ارزشمندی است و عملیات فنی مهندسین ایرانی در سریلانکا؛ شایان تقدیر است. این شرکت اعلام کرده که از قِبل این پروژه؛ پانصد میلیون دلار پول نقد تحویل گرفته است. قطعا کسب چنین درآمدی؛ سزاوار تحسین است. اما واقعیت این است که این شرکت معتبر ایرانی؛ همواره گل سر سبد صادرات خدمات فنی مهندسی بوده و در دوران روحانی و حتی قبل از روحانی هم؛ فارغ از مسیر سیاسی قوه مجریه؛ کار خودش را کرده؛ جایزه گرفته و از آسیای میانه و عراق گرفته تا آفریقا؛ پروژه های بزرگ خود را با موفقیت و با استانداردهای جهانی اجرا کرده است. یعنی به عبارتی روشن و بدون تعارف؛ موفقیت فرآب؛ دخلی به دولت ندارد و بخشی از انباشت دانش؛ تخصص و اعتبار ذخایر علمی و فنی کشور است. در نتیجه؛ اینجا هم نیازی به حضور رییسی نبود و اتفاق جدیدی روی نداده که منجر به توسعه روابط اقتصادی کشور شود. اگر شرایط حاکم بر روابط خارجی ایران و مشکلات داخلی رفع شود؛ ظرفیت ایران برای صادرات خدمات علمی و فنی مهندسی؛ خیلی خیلی بیشتر از پولی است که فرآب از سریلانکا درآورده است.

ایران؛ هم اکنون در شرایط اقتصادی بسیار دردناک و اسفناکی به سر می برد. تورم در همه بخش های زندگی ما ایرانیان بیداد می کند و بدون تردید؛ بخش قابل توجهی از این وضعیت؛ ناشی از رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی؛ موضوع تحریم های آمریکا؛ مساله هسته ای؛ بی توجهی به FATF و شفافیت مالی و اختلاف با آمریکا و اروپا است. تا زمانی که راهی برای خروج از این آچمز عجیب پیدا نشود؛ نه در شرق آسیا؛ نه در میان همسایگان؛ نه در آفریقا و دیگر مناطق جهان و نه در سیارات دیگر؛ نمی توان کاری برای اقتصاد ایران کرد.

شاید برای مصرف داخلی ماشین های تبلیغاتی و جناحی؛ بتوان صدها بار در مورد ترجیح سیاست همسایگی داد سخن داد و اعلام کرد که ایران نیازی به ارتباط با آمریکا و اروپا ندارد؛ اما بر روی ارض واقع؛ شرایط روشنی داریم که نشان می دهد حتی عراق نیز که مثلا نزدیک ترین دوست منطقه ای جمهوری اسلامی ایران است؛ در این شرایط سخت؛ نمی تواند دو ماهیتابه املت و دو بطری نوشابه از ایران بخرد و پول آن را نقدا پرداخت کند.

دیپلماسی و سیاست خارجی؛ سینما و سریال تلویزیونی نیست که بشود با چهار تهیه کننده خودی و چند شرکت و نهاد دولتی و حاکمیتی سر و ته ان را هم آورد و جشنواره های فرمایشی به راه انداخت. دیپلماسی و سیاست خارجی؛ حوزه ای نیست که بتوان با چند دقیقه سخنرانی شعاری و انگیزشی صدر و ذیل آن را به هم دوخت. این حوزه؛ علاوه بر عامل انسانی متخصص و اهل فن؛ به برنامه؛ رویکرد منطقی و انطباق با شرایط عینی خارج و داخل نیاز دارد.

311311