“دولت سایه” ؛ حزب یا باند سیاسی؟

آقای پناهیان ضمن انتقاد از فقدان حزب در کشور “دولت سایه” را یک حزب سیاسی دانست و از اقدامات آنها تمجید کرد.اما واقعیت این است که این تشکیلات نمی تواند حزب باشد زیرا احزاب سیاسی دارای ویژگی های زیر هستند:
 1_مرامنامه و اساسنامه شفاف و در دسترس دارند 2_موسسین با انتشار مرامنامه واساسنامه علاقمندان و طرفداران خود را به عضویت دعوت می کنند.
3_ پس از عضوگیری؛ هرم سازمانی حزب  تشکیل می شود.
 4_ رهبران حزب از پایین به بالا و توسط اعضا  انتخاب می شوند.
5_احزاب سیاسی  دارای شفافیت مالی هستند.
 6_بر اساس قوانین کشور باید احزاب از وزارت کشور و کمیسیون ماده 10 قانون احزاب مجوز دریافت کنند.
 این در حالی است که “دولت سایه” هیچ یک از ویژگی های فوق را ندارد.

من 13 سال پیش  در یادداشتی تحت عنوان” کالبدشکافی باندهای سیاسی” نوشتم :”در خلا احزاب بالغ سیاسی معمولاً باندهای سیاسی ایجاد و رشد می کنند” و در آن یادداشت ویژگی های باندهای سیاسی را برشمردم. به نظر می رسد این ویژگی ها بیشتر از حزب سیاسی بر “دولت سایه” تطبیق دارد:
1_ باندهای سیاسی معطوف به قدرت تشکیل می شوند.
2_ باندهای سیاسی مرامنامه و اساسنامه مدون ؛شفاف؛ اعلام شده و در دسترس ندارند.
3_باندهای سیاسی دارای تشکیلات محدودوبسته هستند و اعضای خود را از بالا به پایین انتخاب می کنند. و هرگز برای عضوگیری عمومی فراخوان نمی دهند.
 4_ باندهای سیاسی معمولاً پشت سر بزرگان سنگرگیری می کنند تا از نقد مصون بمانند.
5_ رهبران باندهای سیاسی “خودخوانده” هستند و هرگز امکان انتخاب  رهبران باند از پایین به بالا را فراهم نمی کنند.
 6_ باندهای سیاسی معتقدند ” هر کس با ما نیست لزوماً بر ماست ” و لذا با “خود حق پنداری” همه افراد و جریان های سیاسی خارج از باند خود را باطل می پندارند و با آنها سرستیز دارند.
7_باندهای سیاسی فاقد شفافیت مالی هستند و هرگز منابع مالی فعالیت سیاسی خود را اعلام نمی کنند.
 8_ درباندهای سیاسی معمولا  “منافع ملی” قربانی “منافع باندی “می شود.

 با توجه به موارد فوق به نظر می رسد ایده های همچون “دولت سایه” و البته بسیاری از احزاب سیاسی امروز جامعه در قد و قواره احزاب بالغ سیاسی نیستند و بیشتر نقش باندهای سیاسی را ایفا می کنند.
در خصوص “دولت سایه”و به ویژه قربانی کردن “منافع ملی “در برابر” منافع باندی” چند روایت که در همین روزها مطرح شد و هنوز تکذیب نشده است قابل تامل است :

 اول: روایت طیب نیا از ممانعت جلیلی از تصویب fatf است؛ به گفته طیب نیا ؛جلیلی در زمان تصدی دبیری شورای عالی امنیت ملی طی نامه ای  با پیوستن به fatf موافقت کرده و حتی در این نامه مراحل تصویب کنوانسیون های پالرمو و cft (دو بندی که ایران نپذیرفته) را اعلام کرده است. اما با روی کار آمدن دولت روحانی با آن مخالفت کرده  و این مخالفت کماکان ادامه دارد.
دوم:روایت پورمحمدی است که در مناظرات گفت : جلیلی گفته است با fatf موافق است ولی در دولت روحانی نباید پذیرفته شود!
 سوم: روایت صالحی از منتفی شدن امضای برجام نهایی شده در دولت شهید رییسی است که اظهارات جلیلی در شورای عالی امنیت ملی برای گرفتن امتیاز بیشتر؛ پرواز شهید امیر عبداللهیان به بروکسل برای امضای برجام را بر هم زده است.
 این روایت ها و زیانی که در این سال ها با عدم احیای برجام و پذیرفتن fatf به “منافع ملی” وارد شده است از موارد قابل بررسی اقدامات “دولت سایه “در راستای “منافع باندی” و قربانی کردن” منافع ملی “است.
 اما در خصوص سنگر گرفتن پشت سر بزرگان برای رهایی از نقد نیز می توان به روایت قاضی زاده هاشمی تنها نامزد عضو کابینه دولت سیزدهم و معاون شهید رییسی در مورد جلیلی قبل از انصراف از کاندیداتوری اشاره کرد.قاضی زاده هاشمی می گوید:
” کسی که شهید رییسی را آزار می داد؛ عقاید شهید رییسی را اصلاً قبول نداشت؛ اختلال ایجاد می کرد ؛حتی وقتی به همکاری دعوت شد همکاری را نپذیرفت و حاضر نشد از خودش بگذرد و بیاید کمک کند؛ دیگر نمی تواند بگوید که من امتداد دولت شهید رییسی هستم .همین مطلب نشان می دهد که این وسط تقلب و عدم صداقت هست؛ چطور یک ماهه اخیر متوجه شدید که امتداد رییسی هستید ؟ چطور یهو فهمیدید که نظرات و انتقادات شما از رییسی اشتباه بود و شدید امتداد رییسی!؟

در خصوص عدم شفافیت مالی نیز هنوز” دولت سایه” منابع تامین مالی خود را در طی فعالیت 11 ساله اعلام نکرده است و کسی نمی داند که هزینه های این فعالیت _که برای 11سال فعالیت کم هم نیست _چگونه تامین شده است.
درمورد سایر ویژگی های باندهای سیاسی ؛نیز رفتار چهره های شاخص دولت سایه_ که در جریان تبلیغات انتخاباتی از آنها رونمایی شد_ نشان می دهد که آنها با “خود حق پنداری” به همه کسانی که در چارچوب باند سیاسی آنها نمی گنجند حمله می کنند.حتی در مورد قالیباف که پیش از دور دوم انتخابات آماج حملات آنها بودتنها در یک هفته تبلیغات دور دوم بخاطر حمایت قالیباف از جلیلی سکوت کردند وپس از پایان انتخابات توپخانه آنها علیه قالیباف هم آتش گشود.در مقاطعی سردار شهید قاسم سلیمانی نیز از حمله  آنها مصون نمانده است!
با توجه به سوابق 11 ساله “دولت سایه” و مواجه آن ها با دولت های روحانی و شهید رییسی و آنچه تاکنون از یاران رو نمایی شده”دولت سایه” در حمله به دولت پزشکیان_ قبل از آغاز به کار رسمی دولت _ دیده شده به نظر می رسد مشی “دولت سایه “با رویکرد تقابلی در دولت جدید هم ادامه پیدا خواهد کرد و به تعبیر جلیلی اکنون” دولت سایه” با پشتوانه رای  14 میلیونی فعالیت خود را ادامه خواهد داد.
 اما واقعیت این است که تمام رای14 میلیونی  نه متعلق به جلیلی و نه متعلق به “دولت سایه” است؛ بلکه بخش عمده آن موثر از فضای دو قطبی و ادبیات حق و باطل و همچنین متعلق به جریان اصولگرایی و سه نامزدی است که از او حمایت کردند .

طرفداران واقعی دولت سایه با ثبت نام و عضویت در حزب مشخص شوند.لذا پیشنهاد می شود “دولت سایه “آفتابی شود و با اقدامات زیر به عنوان یک حزب سیاسی فعالیت کند:
1_دولت سایه مرامنامه و اساسنامه حزب خود رامنتشر کند.
2_برای عضو گیری فراخوان  منتشر کندو از علاقمندان و طرفداران خود بخواهد عضو حزب “دولت سایه “شوند تامعلوم شود آیا پشتوانه حزب 14 میلیون رای است؟
 3_ از وزارت کشور و کمیسیون ماده 10 احزاب وفق قوانین جاری کشور برای فعالیت به عنوان یک حزب قانونی سیاسی مجوز دریافت کند.
 4_دولت سایه ضمن شفاف سازی منابع مالی 11 ساله فعالیت خود؛ منابع مالی فعالیت های آینده خود را در قامت یک حزب سیاسی مشخص کند.
 با توجه به تاکید رهبر فرزانه انقلاب مبنی بر همکاری همگان با دولت جدید و اینکه موفقیت دولت پزشکیان را پیروزی همه دانستند ؛انتظار می رود همه احزاب و جریان های سیاسی به طور شفاف و در تعامل با دولت جدید ؛ نقد وحتی تقابل با آن به نحوی فعالیت کنند که از  ابهام خارج شده و آشکارا و  شفاف فعالیت سیاسی داشته باشند.

*سرمقاله روزنامه خراسان 1403/5/6