لوازم راه اندازی آسانسور چیست؟ راهنمای جامع از تیم ملواتور

لوازم راه اندازی آسانسور به مجموعه ای از قطعات تجهیزات و سیستم ها اطلاق می شود که برای نصب راه اندازی و بهره برداری ایمن و کارآمد یک آسانسور در ساختمان ها و صنایع مختلف ضروری هستند. این لوازم شامل اجزای مکانیکی الکتریکی الکترونیکی و کنترلی است که با همکاری دقیق و هماهنگ حرکت عمودی کابین آسانسور را تضمین می کنند. در ادامه این مقاله به بررسی دقیق تر اصول عملکرد اجزای اصلی لوازم راه اندازی آسانسور خواهیم پرداخت و نقش هر یک را در سیستم کلی آسانسور تشریح خواهیم کرد.

موتور گیربکس و موتور گیرلس : قلب تپنده سیستم

موتور آسانسور به عنوان نیروی محرکه اصلی نقش حیاتی در به حرکت درآوردن کابین و سیستم تعلیق دارد. به طور کلی دو نوع اصلی موتور در آسانسورها مورد استفاده قرار می گیرند : موتورهای گیربکس دار و موتورهای گیرلس (بدون گیربکس).

موتورهای گیربکس دار از یک سیستم کاهنده دنده (گیربکس) برای کاهش سرعت چرخش موتور و افزایش گشتاور خروجی استفاده می کنند. این نوع موتورها به دلیل گشتاور بالا در سرعت های پایین برای آسانسورهای با ظرفیت بالا و سرعت متوسط مناسب هستند. گیربکس ها با کاهش سرعت موتور امکان استفاده از موتورهای کوچکتر و کم هزینه تر را فراهم می آورند. با این حال گیربکس ها دارای معایبی نیز هستند. اصطکاک در دنده ها باعث اتلاف انرژی و کاهش راندمان می شود و نیاز به نگهداری دوره ای و روغن کاری دارند. همچنین صدای تولید شده توسط گیربکس می تواند در برخی کاربردها نامطلوب باشد.

موتورهای گیرلس (Gearless) مستقیماً به قرقره کششی متصل می شوند و نیازی به گیربکس ندارند. این نوع موتورها با استفاده از تکنولوژی موتورهای سنکرون آهنربای دائم (PMSM) راندمان بسیار بالاتری نسبت به موتورهای گیربکس دار ارائه می دهند. موتورهای گیرلس به دلیل حذف گیربکس ابعاد کوچکتر وزن کمتر صدای کمتر و نیاز به نگهداری کمتر دارند. همچنین به دلیل راندمان بالا مصرف انرژی کمتری دارند و می توانند به کاهش هزینه های عملیاتی آسانسور کمک کنند. موتورهای گیرلس به ویژه برای آسانسورهای با سرعت بالا و ساختمان های بلند مناسب هستند زیرا امکان دستیابی به سرعت های بالاتر و حرکت نرم تر و دقیق تر را فراهم می آورند.

انتخاب بین موتور گیربکس دار و گیرلس بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله سرعت و ظرفیت آسانسور ارتفاع ساختمان فضای موجود برای موتورخانه بودجه و ملاحظات مربوط به راندمان انرژی و نگهداری.

کابین آسانسور : فضای حمل و نقل ایمن

کابین آسانسور فضایی است که مسافران یا بارها در آن حمل می شوند. طراحی و ساخت کابین باید با رعایت دقیق استانداردهای ایمنی و راحتی صورت گیرد. کابین از بخش های مختلفی تشکیل شده است :

• سازه کابین : اسکلت اصلی کابین که معمولاً از پروفیل های فولادی ساخته می شود و استحکام و پایداری کابین را تضمین می کند.
• دیواره ها و سقف : معمولاً از ورق های فولادی استیل یا شیشه ساخته می شوند و باید در برابر آتش سوزی و ضربه مقاوم باشند.
• کف کابین : باید از مواد ضد لغزش و مقاوم در برابر سایش ساخته شود و تحمل بار نامی آسانسور را داشته باشد.
• درب کابین : باید به طور ایمن و روان باز و بسته شود و مجهز به سیستم های ایمنی باشد که از باز شدن درب در حین حرکت و یا حرکت کابین با درب باز جلوگیری کند.
• تزئینات داخلی : شامل کفپوش دیوارپوش روشنایی آینه و سایر عناصر طراحی داخلی است که به زیبایی و راحتی کابین کمک می کنند.

در طراحی کابین آسانسور ایمنی مسافران و بارها اولویت اصلی است. کابین باید مجهز به سیستم های ایمنی مختلفی باشد از جمله :

• پاراشوت (ترمز ایمنی) : در صورت پاره شدن سیم بکسل ها یا افزایش بیش از حد سرعت کابین پاراشوت به طور خودکار فعال شده و کابین را متوقف می کند.
• سیستم اضافه بار : از حرکت کابین در صورت تجاوز بار از ظرفیت نامی جلوگیری می کند.
• تلفن اضطراری : برای ارتباط مسافران با مرکز امداد در مواقع اضطراری.
• روشنایی اضطراری : در صورت قطع برق روشنایی کابین را تامین می کند.
• تهویه : برای تامین هوای تازه و مطبوع در داخل کابین.

سیستم تعلیق و سیم بکسل : اتصال و حرکت مطمئن

سیستم تعلیق آسانسور نقش انتقال نیروی موتور به کابین و ایجاد حرکت عمودی را بر عهده دارد. این سیستم عمدتاً از سیم بکسل ها قرقره کششی (فلکه موتور) و وزنه تعادل تشکیل شده است.

سیم بکسل ها رشته های فولادی بسیار قوی هستند که کابین و وزنه تعادل را به یکدیگر متصل می کنند و نیروی کششی لازم برای حرکت آسانسور را تامین می کنند. سیم بکسل ها باید از جنس مرغوب و با ضریب ایمنی بالا انتخاب شوند و به طور دوره ای بازرسی و در صورت نیاز تعویض گردند. تعداد و قطر سیم بکسل ها بر اساس ظرفیت و سرعت آسانسور و استانداردهای ایمنی تعیین می شود.

قرقره کششی (فلکه موتور) چرخی شیاردار است که سیم بکسل ها بر روی آن قرار می گیرند و با چرخش موتور سیم بکسل ها به حرکت درآمده و کابین را بالا و پایین می برند. جنس قرقره کششی معمولاً از چدن یا فولاد با مقاومت بالا انتخاب می شود و سطح شیارها باید به گونه ای طراحی شود که از لغزش سیم بکسل ها جلوگیری کند.

وزنه تعادل قطعه ای سنگین است که وزن آن تقریباً برابر با وزن کابین به همراه نصف ظرفیت نامی آسانسور است. وزنه تعادل از طریق سیم بکسل ها به کابین متصل شده و نیروی لازم برای بالا و پایین بردن کابین را کاهش می دهد. وجود وزنه تعادل باعث کاهش بار وارده بر موتور و در نتیجه کاهش مصرف انرژی و استهلاک سیستم می شود.

سیستم گاورنر نیز جزء مهمی از سیستم تعلیق و ایمنی آسانسور است. گاورنر وظیفه کنترل سرعت کابین را بر عهده دارد و در صورت افزایش غیرمجاز سرعت با فعال کردن مکانیزم پاراشوت از سقوط کابین جلوگیری می کند.

تابلو فرمان : مغز متفکر آسانسور

تابلو فرمان آسانسور به عنوان مرکز کنترل و پردازش سیستم وظیفه هدایت و مدیریت تمامی عملکردهای آسانسور را بر عهده دارد. تابلو فرمان شامل اجزای الکترونیکی و کنترلی مختلفی است که با دریافت دستورات از پنل های احضار طبقات و سنسورهای مختلف عملکرد موتور درب ها روشنایی و سایر اجزای آسانسور را کنترل می کند.

تابلو فرمان های مدرن بر پایه میکروکنترلرها و پردازنده های قدرتمند طراحی می شوند و قادر به انجام محاسبات پیچیده و اجرای الگوریتم های کنترلی پیشرفته هستند. این تابلوها امکانات متنوعی را ارائه می دهند از جمله :

• کنترل سرعت و شتاب : برای حرکت نرم و روان کابین و جلوگیری از تکان های ناگهانی.
• بهینه سازی ترافیک : برای کاهش زمان انتظار مسافران و افزایش راندمان جابجایی.
• سیستم های عیب یابی : برای تشخیص و اعلام خطاها و تسهیل فرآیند تعمیر و نگهداری.
• قابلیت اتصال به شبکه های هوشمند ساختمان : برای مدیریت متمرکز و یکپارچه سیستم های ساختمان.
• تنظیمات پارامترهای آسانسور : برای سفارشی سازی عملکرد آسانسور بر اساس نیازهای خاص ساختمان.

تابلو فرمان باید مطابق با استانداردهای ایمنی طراحی و ساخته شود و مجهز به سیستم های حفاظت در برابر اضافه بار اتصال کوتاه و سایر خطرات الکتریکی باشد. همچنین تابلو فرمان باید به گونه ای طراحی شود که دسترسی به اجزای داخلی آن برای تعمیر و نگهداری آسان باشد.

سیستم ایمنی : اولویت اول در طراحی آسانسور

سیستم ایمنی آسانسور مجموعه ای از تجهیزات و مکانیزم ها است که برای حفاظت از جان مسافران و جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار در نظر گرفته شده است. سیستم ایمنی آسانسور شامل اجزای مختلفی است که در شرایط اضطراری به طور خودکار وارد عمل شده و ایمنی سیستم را تضمین می کنند. مهمترین اجزای سیستم ایمنی عبارتند از :

• پاراشوت (ترمز ایمنی) : همانطور که قبلاً اشاره شد پاراشوت در صورت افزایش غیرمجاز سرعت یا پاره شدن سیم بکسل ها کابین را به طور مکانیکی متوقف می کند.
• گاورنر : سرعت کابین را کنترل کرده و در صورت تجاوز از حد مجاز پاراشوت را فعال می کند.
• بافرها (ضربه گیرها) : در انتهای چاه آسانسور نصب می شوند و در صورت سقوط احتمالی کابین ضربه را جذب کرده و از آسیب رسیدن به مسافران جلوگیری می کنند.
• کلیدهای ایمنی درب : از حرکت کابین با درب باز و باز شدن درب در حین حرکت جلوگیری می کنند.
• سیستم نجات اضطراری (ARD) : در صورت قطع برق کابین را به نزدیکترین طبقه منتقل کرده و درب ها را باز می کند تا مسافران بتوانند خارج شوند.
• سیستم اعلام حریق : در صورت وقوع آتش سوزی در ساختمان آسانسور را به طبقه همکف منتقل کرده و از استفاده از آن توسط مسافران جلوگیری می کند.
• سنسورهای ایمنی : در نقاط مختلف سیستم نصب شده اند و وضعیت اجزای مختلف را پایش می کنند و در صورت بروز هرگونه مشکل سیستم را متوقف می کنند.

رعایت دقیق استانداردهای ایمنی در طراحی نصب و نگهداری آسانسورها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و تضمین کننده عملکرد ایمن و قابل اعتماد این وسیله حمل و نقل عمومی است.

استانداردهای بین المللی و نقش آنها در ایمنی و کیفیت

صنعت آسانسور به شدت تحت تاثیر استانداردهای بین المللی قرار دارد. این استانداردها مجموعه ای از الزامات فنی و ایمنی را تعیین می کنند که تولیدکنندگان نصابان و بهره برداران آسانسور باید به آنها پایبند باشند. هدف اصلی این استانداردها تضمین ایمنی مسافران کیفیت عملکرد آسانسور و یکپارچگی رویه های طراحی تولید نصب و نگهداری در سطح جهانی است.

برخی از مهم ترین استانداردهای بین المللی در صنعت آسانسور عبارتند از :

• EN ۸۱ : استاندارد اروپایی برای طراحی و ساخت آسانسورهای الکتریکی و هیدرولیکی. این استاندارد به طور گسترده در اروپا و بسیاری از کشورهای دیگر جهان مورد استفاده قرار می گیرد و شامل الزامات ایمنی عملکردی و زیست محیطی است.
• ASME A۱۷.۱ : استاندارد آمریکایی برای آسانسورها و پله های برقی. این استاندارد توسط انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (ASME) تدوین شده و در آمریکای شمالی و برخی دیگر از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد.
• ISO ۸۱۰۰ : استاندارد بین المللی سازمان بین المللی استانداردسازی (ISO) برای ایمنی آسانسورها و پله های برقی. این استاندارد تلاش دارد تا استانداردهای مختلف منطقه ای را یکپارچه کرده و یک چارچوب جامع برای ایمنی آسانسورها در سطح جهانی ارائه دهد.

رعایت این استانداردها نه تنها به بهبود ایمنی و کیفیت آسانسورها کمک می کند بلکه باعث افزایش اعتماد عمومی به این وسیله حمل و نقل کاهش هزینه های نگهداری و افزایش عمر مفید آسانسورها نیز می شود. تیم ملواتور همواره در طراحی نصب و نگهداری آسانسورها به رعایت کامل استانداردهای بین المللی پایبند بوده و کیفیت و ایمنی را سرلوحه کار خود قرار داده است.

تکنولوژی های پیشرفته در آسانسورهای مدرن

صنعت آسانسور به طور مداوم در حال پیشرفت و نوآوری است و تکنولوژی های پیشرفته به طور فزاینده ای در طراحی و ساخت آسانسورهای مدرن به کار گرفته می شوند. این تکنولوژی ها با هدف افزایش ایمنی راندمان راحتی و پایداری آسانسورها توسعه یافته اند. برخی از مهم ترین تکنولوژی های پیشرفته در صنعت آسانسور عبارتند از :

• موتورهای گیرلس با راندمان بالا : همانطور که قبلاً اشاره شد موتورهای گیرلس با تکنولوژی PMSM راندمان بسیار بالاتری نسبت به موتورهای گیربکس دار ارائه می دهند و به کاهش مصرف انرژی و هزینه های عملیاتی آسانسور کمک می کنند.
• سیستم های کنترل هوشمند : تابلو فرمان های مدرن با استفاده از الگوریتم های هوشمند و شبکه های عصبی قادر به بهینه سازی ترافیک آسانسور کاهش زمان انتظار مسافران و افزایش راندمان جابجایی هستند. همچنین این سیستم ها امکانات پیشرفته ای مانند سیستم های عیب یابی از راه دور مدیریت انرژی و اتصال به شبکه های هوشمند ساختمان را فراهم می کنند.
• سیستم های بازسازی انرژی (Regenerative Drives) : این سیستم ها انرژی جنبشی کابین در هنگام ترمزگیری را به انرژی الکتریکی تبدیل کرده و به شبکه برق ساختمان باز می گردانند. این امر باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش پایداری آسانسورها می شود.
• اینترنت اشیا (IoT) در آسانسورها : با استفاده از سنسورهای IoT و اتصال به اینترنت امکان پایش و نظارت بر عملکرد آسانسورها از راه دور فراهم می شود. این امر به بهبود نگهداری پیشگیرانه کاهش زمان خرابی و افزایش عمر مفید آسانسورها کمک می کند.
• درب های هوشمند : درب های آسانسورهای مدرن مجهز به سنسورهای پیشرفته ای هستند که حرکت افراد و اشیا را تشخیص داده و از برخورد درب با آنها جلوگیری می کنند. همچنین درب های هوشمند می توانند به سیستم های کنترل دسترسی ساختمان متصل شده و امنیت ساختمان را افزایش دهند.
• واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) در نگهداری آسانسور : تکنولوژی های AR و VR به تکنسین های نگهداری آسانسور کمک می کنند تا فرآیند عیب یابی و تعمیرات را سریع تر و کارآمدتر انجام دهند. با استفاده از این تکنولوژی ها تکنسین ها می توانند اطلاعات فنی و دستورالعمل های تعمیراتی را به صورت بصری و تعاملی مشاهده کرده و فرآیند تعمیرات را گام به گام دنبال کنند.

کاربردهای متنوع آسانسور در صنایع مختلف

آسانسورها به عنوان یک وسیله حمل و نقل عمودی ضروری در صنایع مختلف کاربردهای گسترده ای دارند. از ساختمان های مسکونی و تجاری گرفته تا بیمارستان ها کارخانه ها و مراکز صنعتی آسانسورها نقش حیاتی در تسهیل جابجایی افراد و بارها ایفا می کنند. برخی از مهم ترین کاربردهای آسانسور در صنایع مختلف عبارتند از :

• ساختمان های مسکونی و تجاری : آسانسورها در ساختمان های مسکونی و تجاری برای جابجایی ساکنان کارمندان و مراجعین بین طبقات مختلف استفاده می شوند. در ساختمان های بلند آسانسورها نقش کلیدی در دسترسی آسان و سریع به طبقات بالا ایفا می کنند.
• بیمارستان ها و مراکز درمانی : آسانسورها در بیمارستان ها برای جابجایی بیماران پرسنل پزشکی تجهیزات پزشکی و داروها بین بخش های مختلف بیمارستان استفاده می شوند. آسانسورهای بیمارستانی باید دارای ویژگی های خاصی مانند ظرفیت بالا حرکت نرم و روان و قابلیت حمل برانکارد و ویلچر باشند.
• هتل ها و مراکز اقامتی : آسانسورها در هتل ها و مراکز اقامتی برای جابجایی مسافران و کارکنان بین طبقات مختلف حمل چمدان ها و ارائه خدمات به مهمانان استفاده می شوند.
• کارخانه ها و مراکز صنعتی : آسانسورها در کارخانه ها و مراکز صنعتی برای جابجایی مواد اولیه محصولات تجهیزات و پرسنل بین طبقات مختلف استفاده می شوند. آسانسورهای صنعتی معمولاً دارای ظرفیت بالا مقاومت بالا در برابر شرایط سخت محیطی و قابلیت حمل بارهای سنگین و حجیم هستند.
• مراکز خرید و فروشگاه های بزرگ : آسانسورها در مراکز خرید و فروشگاه های بزرگ برای جابجایی مشتریان بین طبقات مختلف حمل کالاها و ارائه دسترسی آسان به تمامی بخش های فروشگاه استفاده می شوند.
• پارکینگ های طبقاتی : آسانسورهای خودروبر در پارکینگ های طبقاتی برای جابجایی خودروها بین طبقات مختلف استفاده می شوند و فضای پارک را بهینه می کنند.

علاوه بر کاربردهای ذکر شده آسانسورها در صنایع دیگری مانند معادن بنادر فرودگاه ها نیروگاه ها و سکوهای نفتی نیز کاربردهای خاص خود را دارند. تنوع کاربردهای آسانسور نشان دهنده اهمیت و جایگاه ویژه این وسیله حمل و نقل عمودی در زندگی مدرن و صنایع مختلف است.

نتیجه گیری

لوازم راه اندازی آسانسور مجموعه ای پیچیده و حیاتی از قطعات و سیستم ها هستند که با همکاری دقیق و هماهنگ امکان جابجایی عمودی ایمن و کارآمد افراد و بارها را در ساختمان ها و صنایع مختلف فراهم می کنند. از موتورهای قدرتمند و کابین های ایمن گرفته تا سیستم های تعلیق مطمئن و تابلو فرمان های هوشمند هر یک از اجزای لوازم راه اندازی آسانسور نقش مهمی در عملکرد کلی سیستم ایفا می کنند.

رعایت استانداردهای بین المللی استفاده از تکنولوژی های پیشرفته و توجه به نکات فنی مهم در طراحی نصب و نگهداری آسانسورها تضمین کننده ایمنی کیفیت و طول عمر این وسیله حمل و نقل ضروری است. تیم ملواتور با تکیه بر دانش فنی روز تجربه و تخصص خود همواره در تلاش است تا بهترین و ایمن ترین آسانسورها را برای مشتریان خود ارائه دهد و رضایت آنها را جلب نماید.

پرسش های متداول

۱. تفاوت اصلی بین موتور گیربکس دار و گیرلس چیست؟

موتورهای گیربکس دار از گیربکس برای کاهش سرعت و افزایش گشتاور استفاده می کنند در حالی که موتورهای گیرلس مستقیماً به قرقره کششی متصل می شوند و نیازی به گیربکس ندارند. موتورهای گیرلس راندمان بالاتر صدای کمتر و نیاز به نگهداری کمتری دارند اما معمولاً گران تر هستند.

۲. پاراشوت آسانسور چگونه کار می کند؟

پاراشوت یک سیستم ترمز ایمنی مکانیکی است که در صورت افزایش غیرمجاز سرعت یا پاره شدن سیم بکسل ها به طور خودکار فعال می شود. گاورنر سرعت کابین را کنترل می کند و در صورت تجاوز از حد مجاز پاراشوت را فعال می کند. پاراشوت با درگیر شدن با ریل های راهنما کابین را به طور ایمن متوقف می کند.

۳. چه استانداردهای بین المللی برای آسانسورها وجود دارد؟

مهم ترین استانداردهای بین المللی برای آسانسورها عبارتند از EN ۸۱ (استاندارد اروپایی) ASME A۱۷.۱ (استاندارد آمریکایی) و ISO ۸۱۰۰ (استاندارد بین المللی ISO). این استانداردها الزامات ایمنی عملکردی و زیست محیطی را برای طراحی ساخت نصب و نگهداری آسانسورها تعیین می کنند.