کسری بودجه؛ مسئله اصلی اقتصاد ایران

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه کسری که اکنون در وسط سال با آن مواجهیم حدود هزار همت است، گفت: در سال گذشته تراز تجاری ما ۱۷ میلیارد دلار منفی بوده است.

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه کسری که اکنون در وسط سال با آن مواجهیم حدود هزار همت است، گفت: در سال گذشته تراز تجاری ما ۱۷ میلیارد دلار منفی بوده است.

نگرانی ها درباره کسری بودجه دولت، در دولت های مختلف مطرح می شود، اما برخی از دولت ها، اعداد نگران کننده تری در خصوص کسری بودجه ثبت می کنند و برخی نیز عملکرد بهتری دارند. با این وجود برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند، حل مسئله کسری بودجه دولت یا حتی بهبود این وضعیت را می توان به عنوان مهمترین آزمون اقتصادی دولت، در نظر گرفت، آزمونی که حل آن تا حد زیادی به تراز درست بین مخارج دولت و منابع مالی باز می گردد.

یعقوب اندایش، رئیس انجمن اقتصاد ایران گفت: «اهم مسائل کشور، از تورم تا بحث های زیربنایی را باید ذیل بودجه پیگیری کرد. اگر بودجه کسری نداشته باشد، تورم هم وجود نخواهد داشت چرا که تورم ماحصل کسری بودجه کشور است. کسری بودجه فقط حاصل عدم تطابق مخارج و بودجه نیست، چرا که دولت بودجه را می بندد و مجلس این بودجه را تراز می کند. درواقع مصارف بودجه و درامد ها را در مقابل یکدیگر قرار می دهد. بخشی از کسری های کشور حاصل بیش برآوردی درآمد ها است. درآمد نفتی که فرضا سالانه، توسط دولت ۱۵ میلیارد دلار در نظر گرفته می شود، برآورد بیشتری می شود و مثلا ۲۰ میلیارد دلار در نظر گرفته می شود. این یعنی؛ بیش برآوردی. چرا چنین اتفاقی رخ می دهد، چون برای مثال قیمت جهانی نفت را ۷۵ دلار در نظر می گیرند در حالی که ممکن است به ۶۰ دلار برسد. گاهی نیز مقدار فروش نفت بسیار بالا برآورد می شود و در نتیجه موفق نمی شوند به اندازه برآوردشان، نفت را به فروش برسانند و در نتیجه درآمد های نفتی محقق نمی شود. همچنین بسیاری از هزینه ها موازی با درامد ها افزایش پیدا می کند. برای مثال دولت برای وزارتخانه ها یا پروژه های عمرانی، براورد قیمت انجام می دهد، اما وقتی وارد کار می شود، متوجه می شود با توجه به تورم، هزینه ها از ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است.»

رئیس انجمن اقتصاد ایران در ادامه افزود: «معمولا کسری بودجه مثل یک چرخه و یک حلقه امتداد پیدا می کند؛ بنابراین دولت باید یک جا، جلوی این چرخه را بگیرد و اجازه ندهد ادامه پیدا کند. کسری بودجه هویدا، یک بخش از ماجراست. اما ما یک کسری بودجه پنهان هم داریم، یعنی دولت اقداماتی انجام دهد که در ظاهر عادی است، اما می تواند به کسری بودجه منتهی شود، مثلا اعطای کمک به یک نهاد خاص، یا اعطا به مردم از جیب بانک ها. مثلا اعطای تسهیلات تکمیلی با نرخی کمتر از نرخ رایج بانک ها. چند سال پیش اعلام شد، هر اندازه که دولت تسهیلات تکمیلی انجام می دهد، باید مابه التفاوت نرخ بهره را خود تامین کرده و وارد نرخ بودجه کند. اما این اتفاق عملا رخ نداده است. از این نمونه ها زیاد داریم. برای مثال بسیاری از سازمان ها و زیر مجموعه های دولتی، برق، آب و امثالهم را ارزان تر دریافت می کنند.»