تحلیلی بر وضعیت داعش خراسان در سومین سالگرد حاکمیت طالبان بر افغانستان
به گزارش اتاق زندگانی به نقل از بررسی مطالعات افغانستان با توجه به این که مهد پیدایش داعش خراسان؛ افغانستان بود؛ این سیوال مطرح است که پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان و 3 سال حکمرانی طالبان؛ وضعیت داعش خراسان چگونه است؟ این یادداشت در پی پاسخ به این پرسش است.
در 3 سال گذشته که حکومت طالبان در افغانستان حاکم بوده است؛ نظریات مختلفی پیرامون وضعیت داعش در افغانستان مطرح شده است. دو دسته از نظرات از سوی مخالفان و حاکمیت مطرح شده است که می توان به آنها عنوان رویکرد بزرگنمایی و رویکرد انکار عنوان داد و در مقابل رویکرد واقع نگری را مطرح کرد.
رویکرد بزرگنمایی
مخالفان طالبان؛ در این مدت؛ بر اظهاراتی نظیر افزایش تعداد نیروهای داعش خراسان؛ تقویت این گروه؛ پیوند بین داعش و طالبان و چشم پوشی طالبان از حملات داعش علیه شیعیان تاکید داشته اند. فصل مشترک اظهارات مخالفان طالبان این است که داعش در افغانستان تقویت شده و این تقویت بی ارتباط با روی کار آمدن طالبان نیست.
به نظر می رسد رویکرد مخالفان در قبال داعش خراسان بیش از آن که مبتنی بر واقعیت باشد؛ سیاسی باشد چرا که در این مدت؛ نه تنها هیچ گونه مستندانی برای این ادعاها ارایه نشده است بلکه شواهد میدانی خلاف آن را بیان می کند. به ویژه این که با توجه به عقاید ایدیولوژیکی متضاد داعش و طالبان و رقابت قدرت بین این دو؛ امکان همکاری بین آنها منتفی است. لذا رویکرد بزرگنمایی وضعیت داعش؛ به منظور ایجاد هراس منطقه و فرامنطقه از حکومت طالبان اتخاذ شده است.
رویکرد انکار
از سوی دیگر؛ حکومت طالبان ادعای شکست داعش را دارد. مقامات مختلف طالبان مانند امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه و ذبیح الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان بارها بر شکست داعش در افغانستان اشاره کرده اند. اما وقوع حملات داعش؛ خلاف این ادعا را نشان می دهد. تداوم حملات داعش در داخل افغانستان و نیز وجود مستنداتی مبنی بر پیوند بین حملات صورت گرفته در ایران و روسیه با داعش خراسان بیانگر آن هستند که رویکرد حکومت طالبان مبنی بر انکار داعش در افغانستان؛ سیاسی است تا مبتنی بر واقعیت. هدف از این رویکرد؛ اطمینان بخشی به مردم افغانستان و جامعه جهانی برای نشان دادن تعهد و توانمندی در مبارزه با داعش است.
رویکرد واقع نگری
با توجه به اشکالات و خطاهایی که در این دو رویکرد وجود دارد؛ باید برای دریافت واقعیت وضعیت داعش در افغانستان به سیر حملات داعش رجوع کرد. پیش از به قدر رسیدن طالبان و به ویژه در آخرین سال های جمهوریت؛ داعش در تمام جغرافیای افغانستان تاخت و تاز می کرد. انفجار خونبار در فرودگاه کابل نمونه ای از دست باز داعش خراسان در انجام عملیات های پر تلفات بود. در نخستین سال حکومت طالبان هم؛ این گروه در نقاط مختلف افغانستان عملیات های خونینی به ویژه علیه شیعیان انجام داد.
طالبان در دومین سال حکومت خود؛ سیاست منسجمی را در قبال داعش خراسان روی دست گرفت؛ قلع و قمع نیروهای داعش را به طور وسیعی آغاز کرد و تعداد زیادی از رهبران داعش؛ مراکز فرماندهی و عملیاتی این گروه را طی رشته عملیات هایی هدف حملات بی رحمانه قرار داد. این سلسله عملیات ها که بیشتر در سال دوم بود و تاکنون ادامه دارد؛ تاثیر چشمگیری در کاهش عملیات های داعش داشته است به گونه ای که تعداد عملیات های داعش خراسان که در نخستین سال حکومت طالبان گاه به 30 عملیات در ماه می رسید؛ در سومین سال حکومتداری طالبان بهک یا صفر عملیات در ماه رسید.
نمودار فوق که توسط گروه بین المللی بحران تهیه شده است؛ حجم عملیات های داعش خراسان را از سال 2018 تا اول سال 2024 میلادی نمایش می دهد. دو موج نخست؛ نمایش حجم وسیع عملیات های داعش در سال های پایانی جمهوریت است و نشان دهنده تاخت و تاز این گروه در جغرافیای افغانستان است. همان گونه که نمودار نشان می دهد؛ پس از آغاز اقدامات حکومت طالبان علیه داعش؛ کاهش چشمگیر در تعداد عملیات های داعش دیده می شود به گونه ای که انتهای منحنی به طور ممتد نزدیک به عدد صفر است. 8 ماه نخست سال 2024 تا محدوده زمانی حال که در این نمودار ترسیم نشده نیز وضعیت عملیات های داعش به همین منوال بوده است و حکایت از افول عملیات ها دارد.
با این تفصیل؛ می توان به این نتیجه رسید که داعش خراسان دست کم در داخل افغانستان زمین گیر شده و قدرت عملیاتی این گروه به طور چشمگیری کاهش یافته است. این به معنای رد رویکرد بزرگنمایی که از سوی مخالفان طالبان اتخاذ شده؛ می باشد. از سوی دیگر؛ معدود عملیات هایی که داعش در افغانستان انجام می دهد؛ حکایت از عدم نابودی کامل داعش دارد و رویکرد انکار را که حکومت طالبان در پیش گرفته نیز رد می کند.
بر اساس شواهد متعدد می توان گفت که داعش خراسان؛ در درون افغانستان تعداد زیادی از نیروهای رزمی و فرماندهان عملیاتی خود را از دست داده است و معدود نیروهای باقی مانده؛ در سلول های مخفی به حالت خفته قرار گرفته اند. این سلول های خفته هر از گاهی دست به عملیات های خبرساز می زنند تا داعش را زنده نشان دهند. از سوی دیگر؛ بخشی از نیروهای داعش خراسان به کشورهای دیگر متواری شده و در آنجا سکنی گزیده اند. این نیروها در بخشی از عملیات های فرامرزی داعش نقش داشته و خواهند داشت. هر چند که در ارتباط بین این حملات فرامرزی و هسته رهبری داعش خراسان تردیدهایی وجود دارد و احتمال هدایت این حملات توسط بازیگر سوم وجود دارد.
جمع بندی
شاخه خراسان گروه تروریستی داعش با ایدیولوژی و اهداف خاص خود از سال 2014 تاکنون به حیات و بقای خود در افغانستان ادامه داده است. رشد چشم گیر این گروه در دوران جمهوریت با 300 هزار نیروی امنیتی افغانستان و صدها هزار نظامی خارجی یکی از ابهامات است. با قدرت گرفتن طالبان؛ به دلیل تضاد ایدیولوژیکی و ماهیت رقابتی طالبان با داعش و نیز پایان استفاده ابزاری از داعش در جغرافیای افغانستان؛ داعش خراسان دچار افول شد اما تا پایان شکست کامل فاصله وجود دارد.
خطر رشد مجدد داعش به دلیل جغرافیای ژیواستراتژیکی افغانستان همچنان وجود دارد. ممکن است این بار برخی کشورها که در زمان جمهوریت با استفاده از کارت داعش بازی می کردند؛ این بار بازی را در افغانستان و فراتر از افغانستان گسترش دهند و تحت نام داعش اهداف خود را دنبال کنند.
311311
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "تحلیلی بر وضعیت داعش خراسان در سومین سالگرد حاکمیت طالبان بر افغانستان" هستید؟ با کلیک بر روی بین الملل، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "تحلیلی بر وضعیت داعش خراسان در سومین سالگرد حاکمیت طالبان بر افغانستان"، کلیک کنید.
