گفتگوی مجله فرانسوی با سید حسن نصرالله : آرزویم بود مثل امام موسی صدر بشوم/ مدتی است داستان زندگی شارون را می خوانم

به گزارش خبرگزاری اتاق زندگانی در پاییز ۱۳۷۶ خبرنگاری یکی از مجلات فرانسوی با عنوان Le Magazine Littéraire موفق شد با سید حسن نصرالله دبیرکل فقید حزب الله لبنان که آن زمان ۳۷ سال داشت به گفت وگو بنشیند. سید حسن در بخشی از آن گفت وگو از زندگی شخصی اش صحبت کرد. متن کامل این گفت وگو بعدها در بخشی از کتابی کوچکی با عنوان «نصرالله» به همت محمدرضا زائری منتشر شد. آن چه در پی می خوانید بخش هایی از پاسخ های سید حسن نصرالله در گفت وگو با نشریه ی فرانسوی یادشده به نقل از کتاب «نصرالله» است.

پدرم سید عبدالکریم میوه و سبزی می فروخت و برادرانم نیز به او کمک می کردند. بعد از مدتی که وضع مالی اش قدری بهتر شد یک مغازه ی کوچک بقالی در کنار خانه راه انداخت و من معمولا برای کمک کردن به او آنجا می رفتم. توی مغازه یک عکس از امام موسی صدر به دیوار نصب شده بود و من روی صندلی روبه روی این عکس می نشستم و به آن خیره می شدم و همیشه آرزویم این بود که روزی مثل او بشوم.

در محله و منطقه ای که ما بودیم – کرنتینا – مسجد نبود و من به منطقه ی سن الفیل یا برج حمّود یا نبعه می رفتم تا بتوانم در مسجد نماز بخوانم و هرچه دستم می رسید می خواندم. مخصوصا کتاب های اسلامی و اگر به کتابی برمی خوردم که نمی فهمیدم می گذاشتم کنار تا وقتی بزرگ تر شدم بخوانم.

تحصیلات

برای تحصیلات ابتدایی به مدرسه ی نجاح در منطقه ی خودمان رفتم و جزو آخرین دانش آموزانی بودم که از آن مدرسه گواهی گرفتند و بعد از آن برای ادامه ی تحصیلاتم به مدرسه ی دولتی سن الفیل رفتم اما به خاطر وقوع جنگ های داخلی در سال ۱۹۷۵ ناچار شدیم با خانواده از کرنتینا به روستای خومان بازوریه که محل تولد من هم بود برگردیم و پس از آن تحصیلات متوسطه را در یکی از مدارس دولتی شهر صورت به پایان رساندم.

فعالیت سیاسی

پیش از آن وقتی که هنوز در منطقه ی کرنتینا بودیم هیچ کدام از افراد خانواده ی ما گرایش سیاسی و حزبی نداشتند. در آن هنگام بسیاری از تشکل های سیاسی که بعضا فلسطینی بودند در آن منطقه فعالیت داشتند ولی بعدها یعنی وقتی که به بازوریه برگشتیم به صفوف جنبش امل پیوستم و این انتخاب ناشی از یک علاقه و میل شدید بود چون خیلی شیفته ی امام موسی صدر بودم. آن موقع هنوز پانزده سال بیش تر نداشتم و جنبش امل به عنوان «حرکت محرومان» معروف بود و به مرور فعالیت من در منطقه و روستای خودمان بازوریه کاهش پیدا کرد. چون آن روستا به عرصه ی فعالیت چپی ها و مارکسیست ها مخصوصا طرف داران حزب کمونیست لبنان تبدیل شده بود به هر صورت من و برادر بزرگم سید حسین عضو جنبش امل شدیم و علی رغم سن بعد از مدت کوتاهی من نماینده ی روستای مان شدم.

عزیمت به نجف

چند ماهی نگذشته بود که تصمیم قطعی گرفتم که به نجف اشرف بروم. در آن زمان به عنوان یک نوجوان شانزده ساله با موانع زیادی برای رفتن به این سفر روبه رو شدم. ولی چون به خداوند تکیه داشتم [ناامید نشدم] روزی در مسجدی در شهر صور با آیت الله سید محمد غروی ملاقات کردم که به نیابت از امام موسی صدر آن جا تدریس می کرد و تا ایشان مطلع شد که من برای تحصیل می خواهم به نجف اشرف بروم یک نامه نوشت و به من داد. آقای غروی دوست نزدیک و خاص آیت الله العظمی سید محمدباقر صدر بود و نامه ای که به من داد یک سفارش بود تا من مورد توجه و رسیدگی آن شخصیت برجسته قرار بگیرم.

با همکاری و کمک پدرم و بعضی دوستانم مقداری پول جمع کردم و وسایل خودم را هم فروختم. با هواپیما به بغداد رفتم و از آن جا یک اتوبوس سوار شدم به مقصد نجف هنگامی که به نجف رسیدم توی جیبم هیچ پولی نمانده بود. البته افراد غریب و تنها در نجف زیاد بودند و از این مهم تر این بود که به طور طبیعی این حقیقت [را نمی توان از یاد برد] که طلبه باید یاد بگیرد که چطور با جیب خالی زندگی آبرومندی داشته باشد. غذایم نان بود و آب خالی و روی یک قطعه اسفنج مستطیل شکل می خوابیدم. بعد از این که به نجف رسیدم از طلبه های لبنانی پرسیدم که چطور می شود توصیه نامه ام را به آیت الله شهید صدر – که یکی از ارکان حوزه ی نجف بود – برسانم و آن ها گفتند که آقای سید عباس موسوی می تواند این لطف را به من بکند.

وقتی با سید عباس موسوی روبه رو شدم چون پوستش قدری تیره بود فکر کردم عراقی است و با عربی فصیح با او صحبت کردم ولی او در پاسخ گفت: «نگران نباش من هم لبنانی هستم و از منطقه ی بنی شیت به این جا آمده ام.» ما این طوری با هم آشنا شدیم و یک دوستی نزدیک و محکم بین ما آغاز شد. شهید سید عباس دوست و برادر و معلم و رفیقم بود و زمانی از هم جدا شدیم که اسرائیلی ها با هلی کوپتر موشکی به ماشین او زدند و او به همراه همسر و فرزند کوچکش به شهادت رسید و این حادثه شانزده سال بعد از آغاز شیرین دوستی ما در شهر نجف رخ داد.

بعد از این که آیت الله شهید صدر مرا پذیرفت و توصیه نامه ی آقای سید محمد غروی در مورد من را مطالعه کرد از من پرسید: «پول با خودت داری؟» گفتم: «خیر چیزی ندارم.» ایشان به شهید موسوی رو کرد و گفت: «اول اتاقی برایش فراهم کن و خودت هم به او درس بده و مراقبش باش» بعد از آن مقداری پول محبت کردند برای خریدن لباس و کتاب و مقداری هم برای هزینه های جاری ماهانه و شهید موسوی هم یک حجره در نزدیکی خانه ی خودش برایم پیدا کرد. آن موقع ایشان تازه ازدواج کرده بود و متاهلین می توانستند خانه ی مستقل برای خودشان داشته باشند ولی طلبه های مجرد اتاق می گرفتند و گاهی هم دو نفر یا سه نفر با هم یک اتاق داشتند و هر ماه هم هر طلبه یک حقوق و شهریه ی ناچیز به اندازه ی پنج دینار داشت.

شهید سید عباس موسوی که دروس مرحله ی سطح و مقدمات را تمام کرده بود تعدادی شاگرد داشت و من هم یکی از شاگردانش بودم. او خیلی منضبط و جدی بود و به خاطر سخت گیری ها و برنامه ی دقیق او توانستیم دروس پنج سال را در دو سال تمام کنیم. باید تمام وقت درس می خواندیم حتی ایام عید و تعطیلی مثل ماه مبارک رمضان و ایام حج هم تعطیلی نداشتیم و حتی روزهای پنج شنبه و جمعه که معمولا درس های حوزه ی علمیه تعطیل است ما مشغول درس بودیم. در سال ۱۹۸۲ برنامه ی درسی مراحل اولیه ی خودم را با موفقیت و سطح خوبی تمام کردم.

بازگشت از عراق

در همان سال نظام حاکم بعثی شروع کرد به فشار آوردن به طلبه های غیرعراقی و بسیاری از طلبه ها که از ملیت های گوناگون بودند مجبور شدند درس را نیمه تمام رها کنند و به کشورهای شان برگردند. وضع طلاب لبنانی بدتر از همه بود که حکومت بغداد آن ها را به عنوان «جنبش امل» متهم می کرد و گاهی حتی ما را به «حزب الدعوه» یا «حزب بعث سوریه» ربط می داد و نهایتا گفتند هر ماموریتی داشته باشید سازمان امنیت سوریه شما را فرستاده است. بالاخره در سال ۱۹۷۸ طلاب لبنانی مثل طلاب کشورهای دیگر از عراق اخراج شدند و بسیاری از آن ها هم غیر از اخراج و آوارگی چند ماه را در زندان گذراندند.

در چنین اوضاعی مزدوران صدام به غارت حوزه ی علمیه پرداختند. آن موقع شهید سید عباس موسوی در لبنان بود ولی خانواده اش هنوز در نجف بودند. دوستان طلبه به ایشان خبر دادند که تحت تعقیب است و نباید به عراق بیاید ولی من هنگام هجوم نیروهای بعثی به حوزه آن جا نبودم. بعد از آن که از موضوع مطلع شدم بلافاصله نجف را ترک کردم. به خاطر این که دستور بازداشت من در منطقه ی نجف صادر شده بود در مرز مشکلی برایم پیش نیامد و توانستم به آسانی از عراق خارج شوم و به لبنان برگردم.

پس از بازگشت به لبنان

شهید موسوی و بعضی از علما در بعلبک یک مدرسه ی علوم دینی راه انداختند که هنوز هم آن مدرسه هست و من تحصیلاتم را در آن مدرسه ادامه دادم. همکاری و ارتباطم را با جنبش امل حفظ کردم و به عنوان نماینده ی سیاسی جنبش امل در منطقه ی بقاع منصوب شدم. به این ترتیب در جایگاه یکی از اعضای سیاسی دفتر مرکزی قرار گرفتم.

جدا شدن از امل

در سال ۱۹۸۲ اسرائیل اشغال لبنان را شروع کرد. هنگامی که اسرائیلی ها بر بیروت مسلط شدند جریانی با نام «جبهه رهایی ملی» به راه افتاد و نبیه برّی رئیس جنبش امل خیلی تلاش کرد تا جنبش امل به این جبهه بپیوندد ولی اصول گرایان متدین با این حرکت امل مخالف بودند و از این جا اختلافات بالا گرفت و آن جریان اصول گرا از جنبش امل جدا شد. این موضوع البته طبیعی بود و انتظار آن می رفت چون بعضی اختلاف نظرها مخصوصا نوع برداشت و تفسیر آنان از توصیه ها و رهنمودهای امام موسی صدر قبل از آن هم [محل بحث] بود و برداشت نیروهای اصول گرا این بود که «جبهه رهایی» دارد برای ریاست جمهوری بشیر جمیل برنامه ریزی می کند و جریان متدین جنبش امل به هیچ وجه نمی توانستند این مسئله را بپذیرند و این دوستان معتقد بودند که فرمانده گروه های شبه نظامی کتائب کاملا آماده ی توافق و هماهنگی با اسرائیل است ولی این توافق از نظر آنان کاملا بر ضد مصالح جبهه بود؛ در حالی که جبهه با او کنار می آمد و رابطه داشت و دست دوستی به او می داد.

اصول گراها [که جنبش امل را در این اشتباه بزرگ دیدند] از آن خارج شدند و با گروه های دیگری که در جنبش امل نبودند ائتلاف کردند تا «حزب الله» را تاسیس کنند.

موقعی که من جنبش امل را رها کردم برادرم حسین این کار را نکرد و تا امروز هم چنان به عنوان عضو حرکت امل باقی مانده است. او مدت کوتاهی هم نماینده ی جنبش امل در منطقه ی شیاح بود ولی بعد از این که مریض شد به خاطر وضعیت جسمی اش از این سمت استعفا داد.

اعضای خانواده

در خانواده ی ما یازده نفر بودند که من پسر بزرگ خانواده بودم و هشت خواهر و برادر داشتم. حسین بعد از من بود و بعد از او زینب و فاطمه هستند و بعد از آن ها محمد است که به کارهای بازرگانی مشغول است و بعد جعفر که کارمند است و بعد از آن ها به ترتیب زکیه و آمنه و سعد که همه ازدواج کرده اند.

خواهرانم همه از اعضای فعال حزب الله هستند ولی برادرانم همه در ابتدا عضو جنبش امل بودند و الان همه غیر از حسین از آن جدا شده اند. محمد اساسا کاری به کارهای سیاسی ندارد ولی با این که در حزب الله نیست با حزب الله هم فکر است. اما با جعفر اختلاف نظر داریم و هنوز هم هرچند وقت یک بار با هم بحث می کنیم.

امام خمینی و حزب الله

… اعضای حزب الله عقیده دارند که شخصیت برجسته و بلامنازع قرن بیستم که ویژگی های کاملا متفاوتی داشت امام خمینی (ره) است و بعد از رحلت امام خمینی (ره) به طور طبیعی امام خامنه ای را به عنوان جانشین به حق امام خمینی (ره) می شناسند و ما معتقدیم که اندیشه ها و افکار گذشته همچنان دارای ارزش هستند.

هنگام تشکیل حزب الله

هنگامی که حزب الله تشکیل شد من بیست ودوساله بودم و بعد مدیر منطقه ی بعلبک شدم و بعد مدیرکل منطقه ی بقاع شدم و مدتی که گذشت به عنوان معاون و سپس جانشین آقای ابراهیم السید منصوب شدم که مدیر منطقه ی بیروت است.

اندکی بعد حزب الله تصمیم گرفت که مسائل سیاسی را از فعالیت های عملیاتی و تشکیلاتی جدا کند و آقای ابراهیم السید به عنوان شاخه ی سیاسی انتخاب شد و من مدیر تشکیلات بیروت شدم. سپس مدیر کل اجرایی در حزب تعریف شد که مسئولیتش اجرای تصمیمات کمیته ی مشورتی بود و من به این سمت انتخاب شدم.

تحصیل در قم

علی رغم مسئولیت هایی که در حزب بر عهده داشتم و تقریبا تمام وقت مرا می گرفت تصمیم گرفتم درسم را ادامه بدهم هرچند که در پی اشغال گسترده و هجوم سراسری اسرائیل ناچار شدم درسم را موقتا کنار بگذارم ولی هفت سال بعد در سال ۱۹۸۹ شرایط دوباره برای ادامه ی تحصیل مناسب شد و از این رو با موافقت حزب برای پایان تحصیلاتم به قم رفتم و به طور طبیعی حتی در آن شرایط هم شایعه پردازان دست از کار نکشیدند و می گفتند آقای نصرالله به خاطر اختلاف و درگیری با مدیران حزب از لبنان رفته است.

در پی اوج گرفتن اختلافات با جنبش امل و وقوع درگیری های مسلحانه در منطقه ی بقاع احساس کردم واجب است به لبنان برگردم و به طور طبیعی نظر دوستان حزب الله هم همین بود و برای همین باز هم نتوانستم از فرصت بهره بگیرم و درس ها را تا آن حدی که دلم می خواست ادامه دهم و حالا علاقه ی اصلی من این است که برادران بارم را قدری سبک کنند و مرا از سمت دبیرکلی حزب الله معاف بدارند تا بتوانم به حوزه ی علمیه برگردم و مطالعات و پژوهش هایم را دنبال کنم.

پذیرش دبیرکلی

بعد از ترور شهید سید عباس موسوی به دست اسرائیلی ها به عنوان دبیرکل حزب الله انتخاب شدم. پیش از آن زمانی که در قم بودم مسئولیت اجرایی من در شورای عالی حزب را به شیخ نعیم قاسم سپردند و بعد که از قم برگشتم تکلیف خود را به عنوان یک عضو شورای رهبری دنبال کردم بدون این که مسئولیت رسمی مشخصی داشته باشم. با این حال زمانی که شهید سید عباس موسوی دبیرکل حزب شد شیخ نعیم قاسم جانشین او شد و من به مسئولیت قبلی خود برگشتم.

در سال ۱۹۹۲ اسرائیلی ها شهید سید عباس موسوی را ترور کردند و لذا اعضای کمیته ی مشورتی جلسه ای تشکیل دادند تا جانشین او را انتخاب کنند و آن ها من را انتخاب کردند. در روزی که کمیته ی مشورتی مرا انتخاب کرد خیلی نگرانی و تردید داشتم چون در آن هنگام خیلی سن من کمتر بود و تا آن زمان فقط هماهنگی های داخلی حزب بر عهده ام بود و تجربه ای در مورد ارتباطات بیرونی نداشتم اما به هر حال شورا اصرار شدید داشت که من مسئولیت را بپذیرم. من ابتدا رد کردم و زیر بار نرفتم ولی بعد از آن که افراد صاحب نظر پافشاری کردند نهایتا این مسئولیت را قبول کردم.

ازدواج

در سال ۱۹۷۸ با خانم فاطمه یاسین از اهالی منطقه ی عباسیه (در شهر صور) ازدواج کردم. غیر از پسرم هادی که در هجده سالگی شهید شد چند فرزند دیگر دارم؛ محمد جواد و محمدعلی [و نیز یک دختر به نام زینب و پسری به نام محمدمهدی]. وقتی که به خانه می رسم تمام کارها و مشکلاتم را پشت در می گذارم تا به عنوان یک همسر و پدر بتوانم به خانه بپردازم. سعی می کنم تا ارزش زندگی شخصی و ایمانم را حفظ کنم و زیاد مطالعه می کنم و مخصوصا ماجراها و مسائل چهره های سیاسی را. الان مدتی است داستان زندگی شارون را می خوانم و این کتاب را دوباره هم خواهم خواند… 

۲۳۲۵۹