کسانی که نقش جدی در فیلترینگ داشتند برای تبلیغات از فضای مجازی استفاده می کنند

مهسا بهادری: این روزها تنور صداوسیما برای پخش گفت وگوهای ویژه خبری و مناظرات کاندیداهای ریاست جمهوری حسابی داغ است. اما بسیاری بر این باورند که صداوسیما به واسطه برخی از سوگیری های سیاسی که دارد نمی تواند در رابطه با همه کاندیداها یکسان برخورد کند و در مواجهه با آن ها عدالت را به طور کامل رعایت کند.

برای بررسی این مسیله با فریدون صدیقی؛ استاد و کارشناس ارتباطات به گفت وگو پرداختیم که در ادامه می خوانید:

آیا عدالت رسانه ای در صداوسیما می تواند رعایت شود و به گونه ای پیش برود که برنامه ها له و علیه جناح خاصی عمل کند؟

بدیهی است که باید پایبندی و رعایت عدالت؛ انصاف و بی طرفی در هر رسانه ای وجود داشته باشد؛ اما همه این موارد تابعی است از نظام بالاسری رسانه ای که در آن سرزمین قابل تعریف است؛ درواقع می خواهم نتیجه بگیرم که آن عدالت از نظر نظام حاکم رسانه ای در ایران یک تعریف و در سویی یک تعریف دیگر داشته باشد. بنابراین تابعی از آزادی رسانه و آزادی بیان است.

آن عدالتی که در رسانه به مفهوم رادیو و تلویزیون از آن یاد می کنیم تابعی از آزادی بیان و آزادی های عمومی و اجتماعی است. بنابراین به این نتیجه می رسیم که تعریف آزادی برای رسانه ما که متولیان متعددی هم دارد؛ متغیرها و تنوع های زیادی دارد. بنابراین در این چهارچوب باید به رفتار عمومی رادیو و تلویزیون نگاه کرد و باتوجه به رفتاری که من از آن می بینم تلویزیون را بی طرف نمی دانم. این را هم در نظر بگیریم که همه این موارد متاثر از نظام فکری است که مدیریت کلان رادیو و تلویزیون را بر عهده دارد و وقتی این گونه است؛ امکان دارد که صداوسیمای ما در مواجهه با یک موضوع واحد دو واکنش کاملا مجزا داشته باشد.

به زعم من عدالت رسانه ای در تلویزیون خیلی رعایت نمی شود و جانبدارانه است از یک جریان فکری و عقیدتی پیروی می کند و دیدگاه های دیگر را در نظر نمی گیرد. در واقع این تفکر سبب شده تا اقلیتی از تفکر را مخاطب اصلی خود بداند و یک جمعیت کثیر را نادیده بگیرد.

این ماجرا تا چه اندازه می تواند در از دست دادن سرمایه های اجتماعی که صداوسیما دارد تاثیر گذار باشد؟ در واقع این رویکرد تا چه اندازه سبب می شود که صداوسیما در بزنگاه های اجتماعی نتواند از تمام سرمایه اجتماعی خود استفاده کند؟

بسیار زیاد. در اصل تلویزیون بخشی از مرجعیت خود را در قبال قشر وسیعی از جریان فکری جامعه از دست داده است و وقتی که مرجعیت را از دست می دهد بدیهی است که دیگر نمی تواند جریان ساز باشد و دیگر نمی تواند به مفهوم مهندسی افکار عمومی برسد و آن جریان را برای حرکت جامعه هدایت کند؛ برای اینکه مرجعیت کلان و عمومی خود را از دست داده است زمانی که آن مرجعیت کلان خود را از دست داده است دیگر نمی تواند جریان ساز باشد.

به همین خاطر است که کاندیداهای ریاست جمهوری برای انجام کارهای تبلغیاتی عمده تمرکز خود را روی شبکه های اجتماعی می گذارند؟ به باور آن ها صداوسیما ضریب نفوذ خود را تا حدودی از دست داده است؟

همه ماجرا به این خاطر رخ نمی دهد اما بی تردید بخشی از آن به این موضوع ارتباط دارد به هرحال شبکه های اجتماعی هم کارکردهای خودشان را دارند؛ حتی اگر صداوسیمایی با مرجعیت بالایی داشته باشیم نمی توانیم ظرفیت شبکه های اجتماعی را نادیده بگیریم. نکته بعدی این است که خود کاندیداها هم به این ماجرا واقفند که صداوسیما در دو دهه گذشته با ریزش شدید مخاطب مواجه شده تا جایی که به این نقطه رسیده است و وقتی به این ناتوانی تلویزیون و ریزش مخاطب واقفند سراغ شبکه های اجتماعی می روند.

این تعارض نیست؛ مدیرانی که خودشان پلتفرم های اینستاگرام و توییتر را فیلتر کرده اند؛ برای اتفاقات اساسی سراغ آن می روند و کارهای تبلیغاتیشان را در آن فضا پیش می برند؟

نکته اساسی ماجرا این جاست؛ بیشتر کسانی که هم اکنون به عنوان نماینده مجلس اتخاب شدند؛ نقش جدی؛ موثر و پیش برنده در فیلترینگ فضای مجازی داشتند اما خودشان از همان فضا استفاده می کنند و این ماجرا از نظر سویه های سیاسی؛ اجتماعی؛ اقتصادی و فرهنگی بسیار دردناک است چون این تناقض باعث از دست رفتن سرمایه های اجتماعی بالفعل و بالقوه می شود و ما نباید این سرمایه ها را نادیده بگیریم.

اما در حال حاضر صداوسیما با جناح بندی هایی که دارد این سرمایه ها را نادیده می گیرد درست است؟

بله وقتی یک جریان فکری در آن جا حاکم است قطعا چنین اتفاقی رخ می دهد.

245245