کاهش خواسته در جلسه اول

کاهش خواسته در جلسه اول دادرسی، راهکاری حقوقی و استراتژیک است که به خواهان امکان می دهد تا پیش از هرگونه تصمیم گیری نهایی دادگاه، میزان دعوای اولیه خود را تعدیل کند. این اقدام، فرصتی طلایی برای مدیریت بهتر پرونده، تصحیح احتمالی خطاها و حتی تسهیل مسیر سازش فراهم می آورد.

مدیریت یک پرونده حقوقی، به ویژه برای کسانی که برای اولین بار درگیر مراحل دادرسی می شوند، می تواند سرشار از پیچیدگی ها و دغدغه هایی باشد که ذهن را به خود مشغول می دارد. در این مسیر پرفراز و نشیب، هر گام و هر تصمیم، می تواند تأثیری عمیق بر نتیجه نهایی داشته باشد. از جمله مهم ترین مراحلی که خواهان در آن از اختیارات قابل توجهی برخوردار است، جلسه اول دادرسی است؛ جایی که امکان تعدیل و بازبینی خواسته اولیه، تحت عنوان «کاهش خواسته»، به او داده می شود. این حق که در ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی به آن اشاره شده، فراتر از یک تغییر ساده، یک ابزار استراتژیک برای هوشمندانه پیش بردن دعوا است. درک عمیق از ماهیت، شرایط و آثار این اقدام، به خصوص در زمان بندی حساس اولین جلسه، می تواند پرونده را به سمت سرانجامی مطلوب تر هدایت کند و از هزینه ها و پیچیدگی های آتی بکاهد. این مقاله تلاش می کند تا با رویکردی عملی و با بهره گیری از تجربیات حقوقی، راهنمایی جامع برای خواهان ها، وکلا و تمامی دغدغه مندان حوزه حقوقی ارائه دهد تا بتوانند با آگاهی کامل، از این فرصت قانونی به بهترین نحو استفاده نمایند.

کاهش خواسته چیست؟ مروری بر اساس ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی

در دنیای پیچیده دعاوی حقوقی، اصطلاحات و مفاهیم گاه می توانند برای افراد ناآشنا، مبهم و دشوار باشند. یکی از این مفاهیم کلیدی که در جریان دادرسی می تواند نقش تعیین کننده ای ایفا کند، کاهش خواسته است. ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران، به صراحت این حق را برای خواهان محفوظ داشته است. این ماده بیان می دارد که «خواهان می تواند خواسته خود را که در دادخواست تصریح کرده در تمام مراحل دادرسی کم کند.» این جمله کوتاه، دریچه ای به سوی یک ابزار حقوقی قدرتمند را می گشاید.

اما کاهش خواسته دقیقاً به چه معناست؟ تصور کنید خواهان دعوایی را با مطالبه مبلغی مشخص یا تحویل یک مال معین آغاز کرده است. به هر دلیلی، ممکن است در طول فرایند دادرسی، او به این نتیجه برسد که میزان مطالبه اولیه خود را کاهش دهد. این کاهش می تواند به معنای کاستن از مبلغ درخواستی در دعاوی مالی، یا تقلیل از تعداد یا مقدار اشیاء مورد مطالبه در دعاوی عینی باشد. برای مثال، اگر در ابتدا خواهان، مطالبه صد تن گندم را مطرح کرده باشد، کاهش خواسته به این معناست که او در جریان دادرسی درخواست می کند که دادگاه تنها به مطالبه پنجاه تن گندم رسیدگی نماید. در واقع، کاهش خواسته به خواهان این امکان را می دهد که از حدود مطالبات خود در دعوی بکاهد و دامنه رسیدگی دادگاه را محدودتر سازد.

خواسته در دعاوی حقوقی، همان چیزی است که خواهان از دادگاه تقاضا می کند و دادخواست بر مبنای آن تنظیم می شود. این خواسته می تواند «معلوم» باشد (مانند مطالبه وجه نقد یا تعداد معینی سکه)، یا «عین معین» (مانند شش دانگ یک ملک). در هر دو حالت، امکان کاهش آن وجود دارد. نکته بسیار مهمی که از بند اول ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی استنباط می شود، این است که کاهش خواسته، یک حق انحصاری برای خواهان است و برخلاف برخی تغییرات دیگر در دعوا، نیاز به موافقت یا رضایت خوانده ندارد. این ویژگی، انعطاف پذیری قابل توجهی به خواهان می بخشد تا با توجه به شرایط جدید پرونده، تصمیمات مقتضی را اتخاذ کند و مسیر دادرسی را به نفع خود مدیریت کند.

کاهش خواسته، یکی از حقوق بنیادی خواهان در تمامی مراحل دادرسی است که به او این امکان را می دهد تا میزان مطالبه خود را کاهش دهد، این اقدام نیاز به موافقت خوانده ندارد و می تواند تأثیرات عمیقی بر روند پرونده داشته باشد.

چرا کاهش خواسته در جلسه اول اهمیت ویژه دارد؟

بسیاری از افراد تصور می کنند که هرگاه در طول دادرسی تصمیم به کاهش خواسته بگیرند، می توانند این کار را انجام دهند و تفاوتی بین مراحل مختلف قائل نیستند. اگرچه بند اول ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت بیان می دارد که «خواهان می تواند خواسته خود را… در تمام مراحل دادرسی کم کند»، اما مطالعه دقیق تر همین ماده و بررسی تجربه عملی در دادگاه ها نشان می دهد که کاهش خواسته «در اولین جلسه» دادرسی از ابعاد و مزایای استراتژیک منحصر به فردی برخوردار است که آن را از کاهش خواسته در مراحل بعدی متمایز می سازد.

ماده ۹۸ ق.آ.د.م و تمایزات جلسه اول

برای درک اهمیت جلسه اول، باید نگاهی دقیق تر به بند دوم ماده ۹۸ بیندازیم. این بند مقرر می دارد: «ولی افزودن آن (خواسته) یا تغییر نحوه دعوا یا خواسته یا درخواست، در صورتی ممکن است که… تا پایان اولین جلسه، آن را به دادگاه اعلام کرده باشد.» این بدان معناست که در حالی که کاهش خواسته در تمام مراحل دادرسی امکان پذیر است و محدودیت زمانی ندارد، اما تغییرات ماهیتی مهمی مانند «افزودن خواسته» یا «تغییر نحوه دعوا یا خواسته» صرفاً تا پایان اولین جلسه دادرسی امکان پذیر است. این تمایز، اهمیت استراتژیک جلسه اول را در مدیریت کلی پرونده نمایان می سازد.

به عبارت دیگر، قانونگذار به خواهان در اولین جلسه یک فرصت ویژه می دهد تا با دید بازتری نسبت به پرونده و پس از تبادل لوایح و آگاهی از مواضع خوانده، تصمیمات اساسی تری را در خصوص شکل و ماهیت دعوا اتخاذ کند. اگرچه کاهش خواسته محدود به جلسه اول نیست، اما استفاده از این حق در همین مرحله اولیه، می تواند مزایای چشمگیری به همراه داشته باشد که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند.

مزایای استراتژیک کاهش خواسته در اولین جلسه دادرسی

تصور کنید که در آغاز یک سفر حقوقی قرار دارید؛ همانند هر سفر دیگری، برنامه ریزی دقیق و هوشمندانه در ابتدای مسیر، می تواند از مشکلات و هزینه های احتمالی در ادامه راه جلوگیری کند. کاهش خواسته در اولین جلسه دادرسی نیز دقیقاً چنین نقشی را ایفا می کند:

1. تصحیح سریع اشتباهات احتمالی در تقویم خواسته یا تعیین میزان آن: ممکن است در زمان نگارش دادخواست اولیه، به دلیل عدم دسترسی به تمامی مدارک، ارزیابی نادرست از میزان خسارت یا تخمین اشتباه، خواسته بیش از حد واقعی تعیین شده باشد. جلسه اول فرصتی است تا با نگاهی عمیق تر و بررسی مدارک جدید یا حتی اظهارات خوانده در لوایح دفاعی، این اشتباهات به سرعت و پیش از ورود دادگاه به ماهیت کامل دعوا، اصلاح شوند.
2. تأثیر بر روحیه سازش خوانده و احتمال حل و فصل مسالمت آمیز: وقتی خواهان پیش دستی کرده و در همان ابتدای دادرسی، خواسته خود را تعدیل می کند، این اقدام می تواند سیگنالی مثبت به خوانده بفرستد. خوانده ممکن است این حرکت را نشانه ای از حسن نیت خواهان تلقی کند و این امر، راه را برای مذاکرات سازش و دستیابی به توافقی مسالمت آمیز، هموارتر سازد. کاهش خواسته می تواند نشان دهنده انعطاف پذیری خواهان باشد.
3. اجتناب از طولانی شدن دادرسی بر سر اختلاف بر سر بخش هایی از خواسته: اگر خواسته اولیه بیش از حد واقعی یا قابل اثبات باشد، خوانده ممکن است تمام تلاش خود را بر اثبات عدم استحقاق خواهان در آن بخش های اضافی متمرکز کند. این امر به خودی خود می تواند فرایند دادرسی را طولانی تر و پیچیده تر سازد. با کاهش خواسته در جلسه اول، خواهان می تواند تمرکز دادگاه و خوانده را بر بخش های واقعی و قابل اثبات دعوا متمرکز کند و از اتلاف وقت و انرژی بر سر اختلافات فرعی بکاهد.
4. مدیریت بهتر هزینه های دادرسی و خسارات احتمالی: اگرچه کاهش خواسته تأثیری بر استرداد هزینه های دادرسی پرداخت شده ندارد، اما با کاهش میزان اصلی خواسته، خسارات احتمالی دادرسی که خوانده در صورت محکومیت باید پرداخت کند (مانند خسارت تأخیر تأدیه یا حق الوکاله وکیل) نیز به تناسب کاهش می یابد. این می تواند در مذاکرات سازش یا حتی در حکم نهایی دادگاه، به نفع خوانده تمام شده و او را به سازش تشویق کند. همچنین، با کاهش دامنه دعوا، ممکن است نیاز به کارشناسی های گران قیمت یا بررسی های طولانی مدت کاهش یابد.
5. بازنگری خواسته بر اساس مدارک جدید یا اظهارات خوانده: تا پیش از اولین جلسه، خواهان ممکن است تنها با اطلاعات محدودی دادخواست را تنظیم کرده باشد. با تبادل لوایح و حضور در جلسه و شنیدن اظهارات خوانده، ممکن است زوایای پنهانی از پرونده آشکار شود که خواهان را به بازنگری در میزان خواسته خود ترغیب کند. اولین جلسه، بهترین فرصت برای اعمال این بازنگری ها است، چرا که هنوز دادگاه وارد رسیدگی ماهوی عمیق نشده و تغییرات، کمتر منجر به اطاله دادرسی خواهد شد.

در نهایت، باید گفت که کاهش خواسته در اولین جلسه دادرسی، یک حرکت هوشمندانه و پیشگیرانه است که می تواند به خواهان کمک کند تا با دیدی روشن تر و استراتژیک تر، پرونده خود را به پیش ببرد و از بسیاری از چالش های آتی جلوگیری کند. این اقدام نشان دهنده بلوغ حقوقی و درک عمیق از پویایی های دادرسی است.

شرایط و نحوه عملی کاهش خواسته در اولین جلسه دادرسی

تصمیم به کاهش خواسته، همانند هر اقدام حقوقی دیگری، نیازمند رعایت شرایط و تشریفات خاصی است تا از صحت و اعتبار قانونی آن اطمینان حاصل شود. اگرچه قانونگذار در ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی، کاهش خواسته را در «تمام مراحل دادرسی» مجاز دانسته، اما اجرای صحیح این حق در «اولین جلسه» دادرسی، مستلزم آگاهی از جزئیات عملیاتی آن است.

چه کسی می تواند درخواست کاهش دهد؟

اختیار و حق کاهش خواسته، منحصراً در اختیار «خواهان» دعوا یا «وکیل قانونی» اوست. خوانده، به دلیل اینکه طرف دعوا است و نه آغازکننده آن، نمی تواند در میزان خواسته دخل و تصرفی داشته باشد. بنابراین، تنها خواهان یا وکیل او که دارای وکالت نامه معتبر برای انجام این گونه اقدامات هستند، می توانند چنین درخواستی را به دادگاه ارائه دهند.

شکل درخواست: شفاهی یا کتبی

کاهش خواسته نیازی به تشریفات پیچیده و خاصی ندارد و می تواند به دو صورت کلی «شفاهی» یا «کتبی» به دادگاه اعلام شود:

درخواست شفاهی

درخواست شفاهی، ساده ترین و سریع ترین راه برای کاهش خواسته در جلسه دادگاه است. این روش معمولاً زمانی استفاده می شود که خواهان یا وکیل او در همان لحظه جلسه دادرسی، پس از بررسی مدارک یا اظهارات طرفین، تصمیم به کاهش خواسته می گیرد. روند کار به این صورت است:

1. خواهان یا وکیل او، در حضور دادگاه (رئیس شعبه یا دادیار) و طرف مقابل، به صراحت و وضوح درخواست کاهش خواسته را مطرح می کند.
2. درخواست باید کاملاً مشخص باشد، به این معنا که دقیقاً مشخص شود از چه میزانی از خواسته اولیه به چه میزان جدیدی کاهش می یابد. (مثلاً: «خواهان مبلغ خواسته از ۵۰۰ میلیون تومان به ۳۰۰ میلیون تومان کاهش می دهد.»)
3. دادگاه موظف است این درخواست را در «صورتجلسه دادرسی» درج کند.
4. پس از درج در صورتجلسه، خواهان یا وکیل او باید صورتجلسه را مطالعه کرده و با امضای خود، صحت و مطابقت آن را تأیید کند.

تأکید می شود: وضوح و صراحت در بیان خواسته جدید، اهمیت فوق العاده ای دارد تا هیچگونه ابهامی در محدوده رسیدگی دادگاه ایجاد نشود.

لایحه کتبی

گاهی اوقات خواهان یا وکیل او پیش از جلسه دادرسی به این نتیجه می رسد که خواسته را کاهش دهد و ترجیح می دهد این موضوع را به صورت کتبی به دادگاه اعلام کند. در این صورت، لازم است یک «لایحه» تنظیم و به دادگاه تقدیم شود. این لایحه باید شامل موارد زیر باشد:

• عنوان لایحه: مثلاً «لایحه درخواست کاهش خواسته در اولین جلسه دادرسی».
• مشخصات دادگاه: ریاست محترم شعبه… دادگاه عمومی حقوقی/خانواده/تجاری… شهرستان…
• مشخصات پرونده: کلاسه پرونده، شماره بایگانی، و تاریخ جلسه دادرسی (در صورت مشخص بودن).
• موضوع خواسته اولیه و مبلغ/میزان دقیق آن.
• دلایل منطقی و حقوقی برای کاهش خواسته: هرچند ارائه دلیل برای کاهش خواسته الزامی نیست، اما می تواند به دادگاه در درک بهتر موضوع کمک کند. دلایلی مانند «پس از بررسی مجدد اسناد و مدارک»، «با توجه به نظر کارشناسی مقدماتی»، یا «جهت تسریع در روند رسیدگی و با هدف صلح و سازش» می تواند ذکر شود.
• خواسته جدید و صریح: باید به وضوح میزان جدید خواسته مشخص شود.
• درخواست نهایی از دادگاه: معمولاً شامل درخواست رسیدگی و صدور حکم بر اساس خواسته جدید.
• امضا و مشخصات کامل خواهان یا وکیل او.

این لایحه می تواند پیش از جلسه به دفتر دادگاه ارائه شود یا در همان جلسه دادرسی به دادگاه تقدیم گردد.

محدوده و زمان دقیق کاهش

کاهش خواسته می تواند تا هر میزانی باشد، به شرط آنکه به منزله «استرداد کل دعوا» تلقی نشود. به این معنا که اگر خواهان کل خواسته خود را صفر کند، این عمل در حکم استرداد دعواست که آثار حقوقی متفاوتی دارد. زمان دقیق کاهش خواسته، همانطور که در ماده ۹۸ ق.آ.د.م آمده است، «در تمام مراحل دادرسی» امکان پذیر است، اما همانطور که پیشتر گفته شد، اجرای آن در «اولین جلسه» مزایای استراتژیک خاصی دارد. این مهلت تا «پایان اولین جلسه» نیز ادامه دارد و حتی پس از اظهارات طرفین در جلسه نیز می توان درخواست کاهش خواسته را مطرح کرد.

مواردی که کاهش خواسته محسوب نمی شوند

در رویه قضایی، برخی اقدامات ممکن است به اشتباه با کاهش خواسته تلقی شوند، اما از نظر حقوقی دارای ماهیت و آثار متفاوتی هستند:

1. حذف یکی از خواسته ها در دعوای چند خواسته ای: اگر خواهان در یک دادخواست، چندین خواسته مختلف را مطرح کرده باشد (مثلاً مطالبه اجاره معوقه و خلع ید)، و سپس تصمیم بگیرد یکی از این خواسته ها را حذف کند (مثلاً فقط مطالبه اجاره معوقه را پیگیری کند)، این عمل «استرداد جزئی دعوا» محسوب می شود و نه کاهش خواسته. آثار حقوقی استرداد دعوا (حتی جزئی) متفاوت از کاهش خواسته است، زیرا در استرداد، اساساً دعوای مربوط به آن خواسته دیگر مطرح نیست و دادگاه تکلیفی به رسیدگی به آن بخش نخواهد داشت.
2. کاهش بهای خواسته: یکی از اشتباهات رایج، خلط مفهوم «خواسته» با «بهای خواسته» است. «بهای خواسته» معمولاً ارزش ریالی خواسته است که مبنای تعیین صلاحیت دادگاه و محاسبه هزینه دادرسی قرار می گیرد. اگر خواهان در ابتدا بهای خواسته را به دلایلی کم تقویم کرده باشد، اصولاً پس از طرح دعوا امکان کاهش بیشتر بهای خواسته وجود ندارد. کاهش خواسته مربوط به «میزان» یا «مقدار» خود خواسته است، نه ارزشی که برای آن در دادخواست تعیین شده است. برای مثال، اگر خواهان مطالبه ۲۰۰ سکه را با بهای هر سکه ۱۰ میلیون تومان عنوان کرده باشد، کاهش خواسته به معنای مطالبه ۱۰۰ سکه است، نه اینکه بهای هر سکه را به ۸ میلیون تومان کاهش دهد.

با درک دقیق این تمایزات، می توان از بروز خطاهای حقوقی و اتلاف وقت در فرایند دادرسی جلوگیری کرد و به شیوه ای مؤثرتر، حقوق خود را پیگیری نمود. وکیل متخصص در این زمینه می تواند راهنمایی های ارزشمندی ارائه دهد.

آثار حقوقی و مالی کاهش خواسته در جلسه اول

کاهش خواسته، عملی ساده در ظاهر اما با پیامدهای حقوقی و مالی عمیق است که می تواند بر سرنوشت پرونده تأثیر بسزایی بگذارد. درک این آثار، برای خواهان ضروری است تا با چشمی باز و آگاهی کامل، اقدام به تعدیل خواسته خود نماید، به ویژه در اولین جلسه دادرسی که سنگ بنای تصمیمات آتی گذاشته می شود.

تغییر محدوده رسیدگی دادگاه

اولین و شاید بارزترین اثر کاهش خواسته، تغییر در محدوده صلاحیت رسیدگی دادگاه است. با کاهش خواسته، دادگاه از این پس تنها به میزان جدید خواسته رسیدگی کرده و حکم صادر می کند. به این معنا که دادگاه نمی تواند به بیش از آن میزان که خواهان جدیداً تقاضا کرده است، حکم به نفع او صادر نماید. این اقدام در واقع، محدوده مطالبات خواهان را به صورت رسمی و قانونی کاهش می دهد و از دادگاه می خواهد که تمرکز خود را بر بخش تعدیل شده دعوا معطوف کند.

تأثیر بر قابلیت اعتراض (تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی)

قابلیت اعتراض به آراء دادگاه ها (از طریق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی) غالباً به نصاب های مالی خاصی بستگی دارد که توسط قانون تعیین شده است. با کاهش خواسته، این نصاب ها بر اساس مبلغ «جدید» خواسته تعیین خواهند شد. به عنوان مثال، اگر خواسته اولیه بالای نصاب تجدیدنظرخواهی بوده و با کاهش، به زیر آن نصاب برسد، رأی صادره ممکن است دیگر قابل تجدیدنظرخواهی نباشد و قطعیت یابد. این نکته برای خواهان هایی که به دنبال تسریع در قطعیت حکم هستند یا از سوی دیگر، قصد دارند حق اعتراض خود را حفظ کنند، اهمیت حیاتی دارد. در مرحله فرجام خواهی (در دیوان عالی کشور) اصولاً کاهش خواسته معنایی ندارد، مگر اینکه دیوان عالی رأی را نقض کرده و پرونده را برای رسیدگی ماهیتی مجدد به دادگاه بدوی یا تجدیدنظر اعاده دهد، در این صورت امکان کاهش خواسته در آن مرحله وجود خواهد داشت.

هزینه های دادرسی و خسارات

یکی از سوالات متداول در خصوص کاهش خواسته، تأثیر آن بر هزینه های دادرسی است:

• هزینه دادرسی: متأسفانه، کاهش خواسته تأثیری بر استرداد مابه التفاوت هزینه دادرسی پرداخت شده ندارد. هزینه دادرسی، در زمان تقدیم دادخواست و بر اساس مبلغ اولیه خواسته پرداخت می شود و با کاهش آن، مبلغی از این هزینه به خواهان مسترد نمی گردد. این امر به این دلیل است که فرایند اداری و قضایی رسیدگی به دعوا با همان خواسته اولیه آغاز شده و هزینه ها متحمل شده است. بنابراین، خواهان باید این نکته را در تصمیم گیری خود مد نظر قرار دهد.
• خسارات دادرسی: اما در مورد «خسارات دادرسی» (مانند خسارت تأخیر تأدیه یا حق الوکاله وکیل خوانده در صورت محکومیت خواهان)، وضعیت متفاوت است. در صورت صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده، او مکلف به پرداخت خسارات به تناسب خواسته «جدید» و کاهش یافته خواهد بود، نه خواسته اولیه. این یک مزیت مالی برای خوانده محسوب می شود که می تواند او را به سازش یا پذیرش بخش کاهش یافته خواسته ترغیب کند.

تأثیر بر صلاحیت دادگاه

در برخی موارد خاص، کاهش خواسته می تواند بر صلاحیت «محلی» یا «ذاتی» دادگاه نیز اثرگذار باشد. این مسئله بیشتر در دعاوی مالی که نصاب های خاصی برای صلاحیت دارند، مطرح می شود. به عنوان مثال، اگر خواسته اولیه در صلاحیت دادگاه عمومی باشد و با کاهش، به زیر نصاب شورای حل اختلاف برسد، ممکن است پرونده از دادگاه عمومی به شورای حل اختلاف ارجاع شود (اگرچه در عمل کمتر اتفاق می افتد که با کاهش خواسته، صلاحیت ذاتی تغییر کند). همچنین، در دعاوی غیرمنقول، مانند خلع ید از اعیان غیرمنقول، اگر خواسته خلع ید از «کل ملک» به خلع ید از «قسمتی از اعیان ملک» تقلیل یابد، همچنان ممکن است در صلاحیت همان دادگاه باقی بماند، اما نحوه رسیدگی و اجرای حکم تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. لازم است خواهان و وکیل او، قبل از هرگونه اقدام، این جوانب را به دقت بررسی کنند.

به طور خلاصه، کاهش خواسته در جلسه اول دادرسی، هرچند یک حق انعطاف پذیر است، اما خواهان باید با آگاهی کامل از تمامی آثار حقوقی و مالی آن، قدم در این مسیر بگذارد. مشاوره با یک وکیل متخصص می تواند در تحلیل این آثار و انتخاب بهترین استراتژی، بسیار راهگشا باشد.

نمونه کاربردی: لایحه درخواست کاهش خواسته در جلسه اول

همانطور که پیشتر اشاره شد، کاهش خواسته می تواند به صورت شفاهی یا کتبی انجام گیرد. اما برای اطمینان از وضوح، دقت و رسمیت این درخواست و همچنین برای ثبت در پرونده، تنظیم یک لایحه کتبی، خصوصاً در دعاوی پیچیده تر، اغلب توصیه می شود. این لایحه، به دادگاه کمک می کند تا با مستندات روشن، از نیت خواهان آگاه شود و بر اساس آن ادامه رسیدگی را تنظیم کند. در ادامه، یک نمونه استاندارد از لایحه درخواست کاهش خواسته در اولین جلسه دادرسی ارائه می شود، به همراه نکات عملی برای بیان شفاهی آن.

اجزای لایحه استاندارد

لایحه درخواست کاهش خواسته باید شامل بخش های کلیدی زیر باشد تا از اعتبار و جامعیت لازم برخوردار باشد:

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی/خانواده/تجاری [نام شهرستان]

موضوع: لایحه درخواست کاهش خواسته در جلسه اول دادرسی

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند، اینجانب/موکل: [نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل] به عنوان خواهان پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، به موضوع [موضوع خواسته اولیه، مثلاً: مطالبه وجه/خلع ید/الزام به تنظیم سند رسمی] که جلسه اول دادرسی آن در تاریخ [تاریخ جلسه] تعیین گردیده است.

در دادخواست تقدیمی اولیه، مبلغ/میزان خواسته به شرح [مبلغ یا میزان اولیه خواسته، مثلاً: مبلغ ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به عنوان اصل خواسته یا شش دانگ یک باب منزل مسکونی واقع در آدرس...] از خوانده محترم مطالبه گردیده بود.

نظر به اینکه پس از [ذکر دلیل منطقی و حقوقی برای کاهش خواسته، مثال هایی مانند: بررسی مجدد اسناد و مدارک موجود در پرونده، با عنایت به اظهارات خوانده محترم در لایحه دفاعیه تبادلی و واقعیت های تازه کشف شده، در راستای تسهیل روند رسیدگی و با هدف ایجاد زمینه برای صلح و سازش با خوانده محترم، به دلیل صرف نظر از بخش هایی از خواسته که اثبات آن با چالش مواجه بود]، اینجانب تقاضای کاهش خواسته به شرح ذیل را دارم:

خواسته جدید: [به وضوح و صراحت، مبلغ یا میزان جدید خواسته را ذکر کنید. مثلاً: مبلغ ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به عنوان اصل خواسته یا سه دانگ مشاع از شش دانگ یک باب منزل مسکونی مذکور].

لذا مستند به بند اول ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر دادگاه محترم تقاضای رسیدگی و صدور حکم مقتضی بر اساس خواسته جدید به میزان [مبلغ یا میزان جدید خواسته] را استدعا دارد.

با تشکر و احترام فراوان،

[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل]
[امضاء]
[تاریخ]

نکات عملی برای بیان شفاهی

اگر تصمیم به کاهش خواسته به صورت شفاهی در جلسه دادرسی گرفته شود، لازم است با رعایت آداب و تشریفات دادگاه، درخواست به شیوه صحیح مطرح گردد تا در صورتجلسه به درستی ثبت شود:

• صراحت و وضوح: هنگام بیان درخواست، از جملات صریح و بدون ابهام استفاده کنید. مثلاً: «با احترام به دادگاه محترم، خواسته اینجانب در پرونده جاری، از مبلغ [مبلغ اولیه] به [مبلغ جدید] کاهش می یابد.»
• درخواست ثبت در صورتجلسه: حتماً از منشی یا ریاست دادگاه بخواهید که درخواست شما را به طور کامل در صورتجلسه دادرسی ثبت کند. می توانید بگویید: «استدعا دارم این درخواست بنده مبنی بر کاهش خواسته در صورتجلسه قید شود.»
• مطالعه و امضاء: پس از ثبت درخواست در صورتجلسه، قبل از امضاء، متن صورتجلسه را با دقت مطالعه کنید تا مطمئن شوید خواسته جدید و علت کاهش (اگر ذکر شده باشد) به درستی و بدون هیچگونه اشتباهی ثبت شده است. امضای شما، تأییدکننده صحت محتوای صورتجلسه است.
• حضور وکیل: در صورت امکان، حتماً با حضور وکیل خود اقدام به کاهش خواسته کنید. وکیل به دلیل آشنایی با رویه های قضایی و اصطلاحات حقوقی، می تواند به بهترین نحو این درخواست را مطرح و از ثبت صحیح آن اطمینان حاصل کند.

انتخاب روش شفاهی یا کتبی بستگی به شرایط پرونده، فوریت تصمیم و ترجیحات خواهان یا وکیل او دارد. در هر دو حالت، هدف نهایی این است که کاهش خواسته به طور قانونی و بدون ابهام به دادگاه اعلام و در پرونده ثبت شود.

نتیجه گیری

در فرایند دادرسی، هر تصمیمی می تواند تأثیرات عمیق و گسترده ای بر سرنوشت یک پرونده داشته باشد. در این میان، کاهش خواسته به عنوان یک حق قانونی مهم برای خواهان، خصوصاً زمانی که در اولین جلسه دادرسی اعمال شود، از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است. این اقدام، فراتر از یک تغییر ساده در میزان مطالبه، می تواند به عنوان یک ابزار استراتژیک قدرتمند در مدیریت پرونده، تصحیح خطاهای احتمالی، و حتی فراهم آوردن زمینه برای صلح و سازش ایفای نقش کند.

تجربه نشان داده است که بهره گیری هوشمندانه از ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی در همان ابتدای مسیر دادرسی، نه تنها به خواهان کمک می کند تا با اطمینان بیشتری به پیش برود، بلکه می تواند از اطاله دادرسی، هزینه های اضافی و پیچیدگی های غیرضروری در مراحل بعدی جلوگیری کند. شناخت تمایزات بین کاهش خواسته، افزایش خواسته، و تغییر نوع دعوا، که هر یک محدودیت های زمانی متفاوتی در جلسه اول دادرسی دارند، کلید استفاده صحیح از این حقوق است. آگاهی از آثار حقوقی و مالی این اقدام بر مواردی چون محدوده رسیدگی دادگاه، قابلیت اعتراض و هزینه های دادرسی، خواهان را قادر می سازد تا با چشمی باز و با در نظر گرفتن تمامی جوانب، بهترین تصمیم را اتخاذ نماید.

در نهایت، کاهش خواسته در جلسه اول دادرسی، فرصتی استثنایی است که نباید نادیده گرفته شود. این عمل، نشان دهنده هوشمندی حقوقی و درک عمیق از پویایی های دادگاه است. همانطور که در این مقاله به تفصیل بیان شد، این حق می تواند به نفع خواهان در جهت دستیابی به نتیجه ای مطلوب تر عمل کند، اما نیازمند آگاهی دقیق و اقدام صحیح است. همیشه توصیه می شود برای اطمینان از صحت و کارایی اقدامات حقوقی، به ویژه در موارد پیچیده ای چون تعدیل خواسته، از مشاوره و راهنمایی وکلای متخصص و مجرب بهره مند شوید. این همکاری، می تواند مسیر دشوار دادرسی را برای شما هموارتر سازد و حقوق شما را به بهترین شکل ممکن تضمین کند.

برای مشاوره تخصصی در خصوص کاهش خواسته در اولین جلسه دادرسی و سایر امور حقوقی، با کارشناسان ما تماس بگیرید. مطالعه مقالات مرتبط: افزایش خواسته چیست؟، استرداد دعوا و تفاوت آن با کاهش خواسته، هزینه دادرسی در دعاوی حقوقی، می تواند اطلاعات شما را در این زمینه تکمیل کند.