مشکل حقابه ایران و افغانستان ادامه دارد

سیداویس ترابی درباره سدسازی در افغانستان و دامن زدن به کم آبی ها در ایران اظهار داشت: متاسفانه مرزکشی بین افغانستان پاکستان ارمنستان آذربایجان ترکمنستان و عراق و ایران که حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پیش از سوی انگلیسی ها عمدا بر مبنای عوارض طبیعی یعنی رودخانه ها تعیین شد و هدف اصلی آن ایجاد اغتشاش بین همسایگان بود به عبارت دیگر تعیین سرحدات بر مبنای مناقشات مرزی بوده است.

وی افزود: آن زمان مرز های ایران و افغانستان به گونه ای تعیین شد که سرچشمه منابع آبی هیرمند و هریررود در افغانستان و انتهای حوضه آبریز در سیستان و تالاب هامون صابوری داخل ایران است و یا اروند را به گونه ای که تقسیم کردند که موضوع اصلی جنگ ایران و عراق شد وقتی حوضه آبریز به دو قسمت تقسیم می شود درواقع پیش بینی می شود که در آینده چنین مسائلی پیش خواهد آمد.

این کارشناس حوزه آب گفت: افغانستان سال ها درگیر جنگ بوده وقتی جنگ به پایان می رسد و امنیت تاحدی در این کشور برقرار می شود؛ شروع به توسعه می کند و در این راستا یکی از اقدامات برنامه ریزی روی منابع آب های سطحی و احداث سد است نتیجه اینکه در پایین دست منابع آب را تحت تاثیر قرار می دهد و اکنون پیامد این اقدام را در هیرمند و هریرود و خرسان شمالی و سیستان شاهدیم که آورد آبی کشور ما را تحت الشعاع قرار داده است.

وی خاطرنشان کرد: علاوه بر آنچه در مرز ها رخ داده آنچه مسئله را بغرنج می کند شیطنت های سیاسی است مانند سدی که اخیرا توسط افغانستان در ایالت نیمروز احداث شده کاملا مبتنی بر شیطنت بود. مثلا در هریرود سد سلما احداث شده و یا برخی بند هایی که به طور متواتر احداث می شود مبتنی بر نیاز توسعه سرزمینی نیست بر مبنای شیطنت های سیاسی است و اینکه از کجا تحریک می شود در هاله ای از ابهام است.

ترابی بیان داشت: همه می دانیم هر کشوری به نفع خودش تلاش می کند و اما همه کشور ها این را نیز در نظر داشته باشند که نوع چیدمان مرز ها اینگونه بوده که منجر به مناقشه شود و در دوره توسعه تضاد منافع پیدا کنیم.

وی تاکید کرد: راه برون رفت این است که تصویر بزرگتر را بببنیم و بدانیم مرز ها عامدانه به شکل کنونی تعیین شده و ادامه این وضعیت امنیت همه کشور ها را در معرض خطر قرار می دهد. باید بدانیم همه ما قبلا یک کشور بوده ایم اما بعد ها مرزبندی به این شکل شده و اکنون اگر ماجرا را از بالا نبینیم دچار چالش می شویم ما عمدا وارد این عرصه شده ایم و گاهی هم شیطنت ها منجر به مشکل می شود مثلا بند کمال خان مصداق بارز شیطنت است و این؛ موضوع را پیچیده تر و امکان حل را سخت تر می کند.

وی خاطرنشان کرد: باید باهم در قالب مشارکت بین دولت ها و خارج از مسئله حوضه آبریز به برون رفت از شرایط کنونی برسیم باید بتوانیم گفت و گو را شروع کنیم در غیر این صورت نمی توانیم از مسیر معاهدات بین المللی به تنهایی مشکل حل نمی شود و تنها حل مشکل به تعویق می افتد.

وی ادامه گفت: اکنون به توالی روی هریرود سد احداث می شود و نیاز آبی سد دوستی در پایین دست سد دوستی و چاه نیمه های سیستان به شدت تحت الشعاع قرار گرفته و به تبع آن زاهدان نیز منابع تامین آب خود را از دست می دهد و همه این مشکلات سلسله وار جلو می رود.

وی تاکید کرد: ما باید کمک کنیم تمام ملت های همسایه منافع را باهم ببینند و مسیر برون رفت مبتنی بر خرد مستقل از مرز ها و بر اساس منافع ملی و خارج از آنچه ما را بازی داده اند؛ باشد.

ترابی اظهار داشت: یکی از راهکار ها اینکه با متخصصین دانشگاهی افغان پشت میز مذاکره بنشینیم و باهم تصویر بزرگتری ایجاد کنیم باید بدانیم داخل بازی شدیم که تداوم آن منافع همه را به خطر می اندازد باید گفت و گو کنیم. راه حل معامله و تحت فشار قرار دادن نیست تداوم این وضعیت فقط اغتشاشات را بیشتر می کند و در نهایت همه ملت ها باهم متضرر خواهند شد.

وی یادآور شد: باید بتوانیم به جای رویکرد سیاسی با گفت و گو و فارغ از حب و بغض و در قالب منافع ملی مسئله را حل و فصل کنیم.