علت سرگیجه و حالت تهوع ناگهانی در زنان؛ آیا این علائم خطرناک هستند؟

آیا تابه‌حال دچار سرگیجه ناگهانی و حالت تهوع شده‌اید و نگران شده‌اید که نکند مسئله‌ای جدی در جریان باشد؟ در زنان این علائم می‌تواند به‌دلایل مختلفی از مشکلات گوش داخلی مانند BPPV (سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم) بیماری منییر یا التهاب عصب دهلیزی گرفته تا افت فشار خون تغییرات هورمونی کم‌خونی و حتی اضطراب رخ بدهد. بیشتر اوقات سرگیجه و تهوع به‌صورت گذرا و بی‌خطر است؛ اما گاهی نشانه‌ای از شرایط پزشکی مهم‌تری مانند کاهش شدید قند خون یا اختلالات قلبی و عروقی است. برای تشخیص دقیق‌تر باید به پزشک مراجعه کرد و در صورت نیاز آزمایش‌ها و معاینات تخصصی انجام داد. در ادامه با علت سرگیجه و حالت تهوع ناگهانی در زنان آشنا می‌شوید و بررسی می‌کنیم که چه زمانی این علائم باید جدی گرفته شوند. با ما همراه باشید.

سرگیجه ناگهانی و حالت تهوع در زنان به چه معناست؟

سرگیجه احساسی از تعادل‌نداشتن یا چرخش محیط اطراف است که گاهی با تهوع یا استفراغ همراه می‌شود. طبق گفته وب‌سایت healthline.com:

“Inner ear problems are the most common causes of sudden dizziness and nausea. These include BPPV, Meniere’s disease, and vestibular neuritis. But there are several other possible causes.”

«مشکلات گوش داخلی شایع‌ترین دلایل سرگیجه و حالت تهوع ناگهانی هستند. این مشکلات شامل سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم حمله‌ای (BPPV) بیماری منیر (Meniere’s disease) و نوریت وستیبولار (vestibular neuritis) می‌شوند. بااین‌حال دلایل احتمالی دیگری نیز وجود دارند.»

در زنان حتی تغییرات هورمونی در دوران بارداری یا یائسگی نیز می‌تواند محرک این علائم باشد. اصلی‌ترین علت سرگیجه و حالت تهوع ناگهانی در زنان عبارت‌اند از:

گوش داخلی

گوش داخلی مهم‌ترین بخش در حفظ تعادل بدن است. هنگامی که مشکلاتی مثل BPPV یا بیماری منییر رخ می‌دهد پیام‌های مربوط به حفظ تعادل دچار اختلال می‌شوند و فرد احساس چرخش و تهوع می‌کند. در این وضعیت کریستال‌های کلسیمی در بخش داخلی گوش ممکن است از جای خود حرکت کنند و هنگام تکان‌دادن سر سرگیجه‌ای ناگهانی ولی کوتاه‌مدت ایجاد کنند. این سرگیجه اغلب با حرکت‌دادن سر یا تغییر وضعیت بدن تشدید می‌شود. بیماری منییر هم معمولاً یک گوش را درگیر می‌کند و علاوه‌بر سرگیجه شدید می‌تواند سبب وزوز گوش یا احساس گرفتگی در گوش شود.

تهوع و گاهی استفراغ از عوارض سرگیجه شدید در این بیماری است. علاوه‌براین التهاب عصب دهلیزی یا لابیرنتیت نیز می‌تواند علت سرگیجه و حالت تهوع ناگهانی در زنان باشد. در این حالت عصب دهلیزی در گوش داخلی دچار التهاب می‌شود و درنتیجه فرد دچار سرگیجه همراه با تعادل‌نداشتن شدید می‌شود؛ تهوع و استفراغ نیز معمول است و چند روز یا حتی چند هفته طول می‌کشد تا علائم فروکش کنند.

ویروس های سرماخوردگی

سرگیجه ناگهانی و حالت تهوع در زنان می‌تواند به سرماخوردگی مرتبط باشد زیرا ویروس‌های عامل سرماخوردگی ممکن است به گوش داخلی آسیب زده و تعادل را مختل کنند. همچنین احتقان سینوسی و افزایش فشار در گوش داخلی کم‌آبی بدن ناشی از تب تأثیر ویروس بر سیستم عصبی و مصرف برخی داروهای ضداحتقان نیز می‌توانند از دلایل این علائم باشند. اگر سرگیجه و تهوع با تب بالا سردرد شدید ضعف یا مشکلات بینایی و شنوایی همراه باشد نیاز به بررسی پزشکی دارد. برای درمان سرماخوردگی در پنج دقیقه کافی ست فورا به پزشک مراجعه کنید.

اضطراب و استرس

براساس یافته‌های علمی استرس یا حملات پانیک هم می‌تواند باعث سرگیجه و حالت تهوع شود؛ چراکه تغییرات فیزیولوژیک ناگهانی در بدن اتفاق می‌افتد. زنان در دوره‌هایی از زندگی مانند یائسگی دچار تغییرات هورمونی می‌شوند که می‌تواند باعث تشدید استرس شود. حملات پانیک (وحشتزدگی) هم اغلب با سرگیجه تپش قلب و حالت تهوع همراه است.

کم‌خونی یا افت فشار

در زنان کم‌خونی ناشی از فقر آهن یا خون‌ریزی شدید دوران قاعدگی می‌تواند منجر به احساس خستگی مفرط سرگیجه و تهوع شود. از علائم کم‌خونی می‌توان به رنگ‌پریدگی خستگی سرگیجه و حالت تهوع اشاره کرد. افت فشار نیز معمولاً در هنگام تغییر وضعیت ناگهانی (مثلاً از حالت نشسته به ایستاده) آشکار می‌شود؛ درنتیجه فرد احساس گیجی تار‌شدن دید و گاهی حالت تهوع می‌کند.

حمله میگرن دهلیزی

در برخی افراد میگرن علاوه‌بر سردرد علائم دهلیزی مانند سرگیجه شدید و حساسیت به نور یا صدا ایجاد می‌کند. تهوع و گاهی استفراغ نیز ممکن است همراه این نوع میگرن باشد.

کاهش قند خون (هیپوگلیسمی)

به‌خصوص در کسانی که دیابت دارند و انسولین مصرف می‌کنند افت قند خون می‌تواند به سرگیجه ناگهانی و تهوع منجر شود. این موضوع همراه با تعریق سرد لرزش دست و احساس ضعف بروز پیدا می‌کند.

چه زمانی سرگیجه و حالت تهوع ناگهانی خطرناک است؟

بسیاری از موارد سرگیجه و تهوع در زنان به‌صورت گذرا و خوش‌خیم هستند؛ اما در برخی شرایط این علائم می‌توانند هشداردهنده باشند و مراجعه فوری به پزشک ضروری است:

• همراهی با علائمی چون بی‌حسی یا ضعف در دست و پا (یک‌طرفه یا دوطرفه)؛
• اختلال در تکلم یا بلع؛
• سردرد ناگهانی و بسیار شدید؛
• تاری دید دوبینی یا اختلال در بینایی؛
• ازدست‌دادن هوشیاری یا گیجی شدید.

این‌ها می‌توانند نشانه سکته مغزی (به‌ویژه درگیری ساقه مغز) یا اختلالات قلبی-عروقی حاد باشند و باید به‌سرعت تحت بررسی قرار بگیرند.

راه‌های تشخیص و درمان سرگیجه و تهوع

پس‌از تشخیص علت سرگیجه و حالت تهوع ناگهانی در زنان راه‌های تشخیص و درمان این مشکل عبارت‌اند از:

ارزیابی پزشکی

اگر سرگیجه و تهوع ناگهانی مکرر و شدید باشد یا طولانی شود پزشک پس‌از گرفتن شرح‌حال دقیق آزمایشاتی مانند اندازه‌گیری فشار خون تست تعادلی سونوگرافی داپلر عروق گردن و گاهی تصویربرداری (مانند ام‌آر‌آی) تجویز می‌کند.

درمان دارویی

داروهای ضدتهوع یا آرام‌بخش گاهی برای کنترل علائم به‌کار می‌روند. در صورت وجود بیماری خاصی مثل منییر یا التهاب عصب دهلیزی ممکن است داروهای کاهنده التهاب یا مدرها تجویز شود.

تکنیک‌های توان‌بخشی

در مواردی مانند BPPV پزشک ممکن است از مانور Epley برای جابه‌جایی کریستال‌های گوش استفاده کند. برخی تمرین‌های خاص توان‌بخشی دهلیزی می‌توانند تعادل را بهبود ببخشند.

اصلاح سبک زندگی

کاهش مصرف کافئین الکل و دخانیات نوشیدن مایعات کافی و رعایت رژیم غذایی سالم کمک‌کننده‌اند. در صورت اضطراب یا استرس بالا مراجعه به مشاوره روان‌شناسی و انجام تکنیک‌های ریلکسیشن توصیه می‌شود.

خدمات پرستاری و مراقبت‌های خانگی

در صورت نیاز به مراقبت‌های تخصصی در منزل (مثلاً سرم‌تراپی برای کم‌آبی یا کمک به بیمارانی که مشکل تحرک دارند) می‌توان با مراکز درمانی معتبر مانند یارادرمان تماس گرفت تا پرستار یا کارشناس تخصصی به منزل اعزام شود.

چگونه از بروز سرگیجه و حالت تهوع جلوگیری کنیم؟

• نوشیدن آب کافی در طول روز و پرهیز از کم‌آبی به‌خصوص در روزهای گرم یا هنگام ورزش سنگین؛
• روش‌هایی مانند تنفس عمیق مدیتیشن یا یوگا می‌تواند تپش قلب و سرگیجه ناشی از اضطراب را کاهش بدهد؛
• مصرف غذاهای سرشار از آهن (در صورت کم‌خونی) سبزیجات میوه‌ها و پرهیز از غذاهای پرنمک (برای کنترل فشار خون)؛
• از حالت نشسته به ایستاده به‌تدریج تغییر وضعیت بدهید تا بدن فرصت تطابق داشته باشد و فشار خون ناگهان افت نکند.

سخن پایانی

علت سرگیجه و حالت تهوع ناگهانی در زنان می‌تواند ناشی از عوامل جدی مانند اختلالات گوش داخلی کاهش قند خون کم‌خونی یا حتی علائم سکته مغزی باشد. اگر این علائم شدید مکرر یا طولانی شدند حتماً به پزشک مراجعه کنید. اصلاح سبک زندگی کنترل استرس و پیگیری درمان مناسب می‌تواند از بروز عوارض احتمالی پیشگیری کند و کیفیت زندگی را بهبود ببخشد.