شیخ محمود سنابادی: برای این که آبادان را در تظاهرات تحریک کنند سینما رکس را آتش زدند

به گزارش خبرگزاری اتاق زندگانی؛ ماجرای آتش سوزی سینما رکس را از هر جهت که بنگریم نقطه عطفی در تحولات منجر به انقلاب 57 بود. از منظر تحولات داخلی حاکمیت پهلوی؛ منجر به سقوط دولت آموزگار و روی کار آمدن دولت شریف امامی شد که در مقابل اعتراضات انقلابیون بسیار انفعالی و بلاتکلیف عمل می کرد و در مجموع دولت ضعیفی بود. از سوی دیگر توانست شور انقلابی و همبستگی طبقات و گروه های مختلفی از مردم را تقویت کرده و موج تازه ای از اعتراض و اعتصاب و تحول خواهی را ایجاد کند. روایت تاریخی ماجرای سینما رکس و کسانی که در آن دست داشتند تا به امروز نیز ادامه دارد. فرضیات گوناگونی درباره عوامل اصلی؛ انگیزه های پشت پرده و زمینه های شکل گیری این فاجعه توسط صاحبان قلم و نظر مطرح شده است. به همین مناسبت پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی به مدد آرشیو تاریخ شفاهی این مرکز؛ روایت دست اول و تازه ای از این رویداد در دسترس پژوهش گران و علاقه مندان قرار داده است. روایت یادشده را مرحوم شیخ محمود سنابادی که در آن زمان در شهر آبادان حاضر بود و در جریان فعالیت های مبارزاتی مردم قرار داشت ارایه کرده است. در ادامه متن مصاحبه شفاهی شیخ محمود سنابادی درباره آتش سوزی سینما رکس را می خوانید:

یک کسی بود آن جا تکبعلی زده. این یک جوانی بود خیلی پرشور؛ یکی دیگر هم بود فرج را من شناخت خوبی نداشتم. این ها شب جلسه کرده بودند که آبادان حرکت نکرده است برای این تظاهرات ها؛ این ها با همدیگر تصمیم گرفته بودند یک کاری بکنند که آبادان تکان بخورد؛ یعنی یک کاری که چشم گیر باشد و جالب باشد و تکان بخورد. از آن جایی که مثلا از علما و این ها مشورت نکردند که چه کاری بکنند؛ این ها گفتند تینر می خریم می رویم می ریزیم سینما رکس و آتش می زنیم. عرض شود که این ها بعد هم انقلابیون نبودند در داخل آن ها. انقلابیون با علما مشورت می کردند که این کار را بکنیم یا نکنیم. آن ها می خواهند یک کاری بکنند که از نظر شرعی حداقل و از نظر این هم حداکثر داشته باشد. این کار درست نبود. این ها با خودشان این فکر را کرده بودند. و روز بعد انقلابیون برداشت کردند جلوی سینما همین نماینده آبادان با متعهدین و جوان ها جمع شدند گفتند شاه به آتش کشید. چون سینما رکس هم جنب شهربانی بود. همین جلوی این شهربانی و سینما رکس که سوخته و پوخته شده بود و گند و بوی سوختگی بود؛ این ها با انقلابیون جمع شدند گفتند سینما رکس را شاه به آتش کشید. اول گفتند شاه به آتش کشید. بعد هم گفتند جرات که پیدا کردند بیش تر که شدند گفتند سینما رکس را شاه به آتش کشید؛ مسجد کرمان را شاه به آتش کشید. برداشت خوبی کردند البته خود این ها نبودند شهربانی هم نمی توانست جلوگیری کند می ترسید چون سینما را آتش زده بودند از خودشان می ترسیدند. اتفاقا همان روز من از جلوی سینما رد شدم. دیدم شهربانی؛ مامورین زیادی ایستاده بودند. در اتاق ها هم این در آن که احیانا باز بود که دید می زد این ها را بسته بودند می ترسیدند از هجوم مردم و انقلابیون هم گفتند که سینما رکس را شاه به آتش کشید. مسجد کرمان را شاه به آتش کشید. و برداشت خوبی کردند. علت سینما رکس را باید بگوییم که احساسات عامیانه چند تا جوان برای خاطر این که آبادان را در تظاهرات تحریک بکنند آمدند این کار را کردند. بعد هم یک آقای محترمی؛ آقای موسوی تبریزی به نظرم بود آمد برای محاکمه این ها همین تکبعلی زاده را گرفت اما فرج را بی گناه تشخیص داد. چون تکبعلی زاده گفت که «من این کار را کردم. من تینر تهیه کردم» خودش هم نقاش بود؛ خود همان تکبعلی زاده نقاش بود می فهیمد که این ماده آتش زاست. گفت تینر تهیه کردم و رفتم دور تا دور سالن ریختم کسی متوجه من نشد خیال می کردند من خدمتگزار و نظافتچی سینما هستم. دور از داخل دور تا دور تینر ریختم همه جا را آلوده کردم بعد کبریت زدم آتش گرفت. خودش گفت. آن آقای موسوی ایشان را محکوم به اعدام کرد اعدامش هم کردند.

25957