اگر دختر درخواست طلاق بدهد مهریه تعلق میگیرد

این پرسش که اگر زن درخواست طلاق بدهد مهریه به او تعلق می گیرد یا خیر، یکی از دغدغه های اصلی بسیاری از زنان در رویارویی با تصمیم دشوار جدایی است. مهریه حقی مالی است که به محض جاری شدن عقد نکاح، به زن تعلق می گیرد و درخواست طلاق از سوی او، به تنهایی، این حق را از بین نمی برد. این باور غلط که با درخواست طلاق از سوی زن، مهریه او ساقط می شود، نیازمند شفاف سازی دقیق قانونی است.

در فراز و نشیب های زندگی مشترک، گاهی اوقات مسیر به سمت جدایی می رود. در این میان، مسئله مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن، همواره مطرح بوده و ابهامات زیادی پیرامون آن وجود دارد. شاید بسیاری تصور کنند که اگر زنی خود پیش قدم در درخواست طلاق شود، حق مهریه اش را از دست خواهد داد؛ اما واقعیت حقوقی پیچیده تر و ظریف تر از این تصور عمومی است. برای درک عمیق تر این موضوع، باید به ابعاد گوناگون ماهیت مهریه و انواع طلاق از منظر قانون نگاهی دقیق تر انداخت.

مهریه: حقی فراتر از فراز و نشیب های زندگی مشترک

وقتی پیوند ازدواج بسته می شود، مهریه همچون ستون محکمی، حقوق مالی زن را تضمین می کند. این حق، نه یک هدیه و نه پاداشی در برابر ماندن در زندگی مشترک است، بلکه دیونی است که مرد بر عهده می گیرد و از لحظه عقد، زن مالک آن می شود. درک این ماهیت اساسی، کلید فهم ارتباط مهریه با درخواست طلاق از سوی زن است.

ماهیت مهریه: از شرع تا قانون

مهریه، در فرهنگ و شرع ما، جایگاه ویژه ای دارد. از منظر شرعی، آن را «صداق» یا «نحله» می نامند و به معنای عطیه یا هدیه ای است که مرد به زن می پردازد و به نوعی مهر و صداقت او را در این پیمان نشان می دهد. در نگاه حقوقی نیز، مهریه یک دین مستقل و تعهد مالی است که بر ذمه مرد قرار می گیرد. این تعهد با خواندن خطبه عقد ایجاد می شود و زن به محض عقد، مالک تمام آن می شود، حتی اگر زندگی مشترکی آغاز نشده باشد یا حتی اگر یک روز هم با هم زندگی نکرده باشند. بنابراین، مهریه یک حق مالی دائمی و ثابت برای زن است و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را مطالبه کند. این حق، فارغ از اینکه چه اتفاقی در زندگی زناشویی بیفتد، حتی اگر به طلاق منجر شود، همچنان پابرجاست.

انواع مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه

مهریه نیز مانند بسیاری از تعهدات مالی، می تواند اشکال مختلفی داشته باشد که هر کدام آثار حقوقی خاص خود را دارند. دو نوع رایج مهریه عبارتند از:

1. مهریه عندالمطالبه: همان طور که از نامش پیداست، این نوع مهریه به این معناست که زن می تواند هر لحظه و در هر شرایطی، حتی در دوران زندگی مشترک، آن را از همسرش مطالبه کند. مرد موظف است به محض مطالبه زن، مهریه را بپردازد و در صورت عدم پرداخت، زن می تواند از طریق قانونی اقدام به توقیف اموال و دریافت مهریه خود کند. بیشتر مهریه ها در ایران به این صورت تعیین می شوند.
2. مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه اش را دریافت کند که اثبات شود همسرش توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. این نوع مهریه به دلیل نیاز به اثبات توانایی مالی مرد، چالش های خاص خود را در زمان مطالبه دارد، اما مهم است که بدانید حتی در این شرایط نیز حق مهریه از بین نمی رود، بلکه پرداخت آن به شرایطی خاص گره می خورد.

درخواست طلاق از سوی زن و دغدغه مهریه

برای بسیاری از زنان که در شرف جدایی قرار دارند، این سوال پیش می آید که آیا تصمیم به درخواست طلاق از جانب آن ها، می تواند حق مهریه شان را تحت تاثیر قرار دهد؟ تجربه نشان داده است که این یکی از بزرگ ترین نگرانی ها و سوءتفاهم ها در میان جامعه است. اما قانون، مسیر روشنی را در این خصوص ترسیم کرده است. در ادامه، به بررسی انواع طلاق هایی می پردازیم که ممکن است زن در آن ها درخواست طلاق دهد و وضعیت مهریه در هر یک از این حالات را روشن می کنیم.

طلاق خلع و بذل مهریه: یک معادله پیچیده

گاهی اوقات، زن به دلیل تنفر و کراهت شدیدی که از همسرش پیدا کرده، نمی تواند ادامه زندگی مشترک را تحمل کند. در چنین شرایطی، اگر مرد راضی به طلاق نباشد، زن می تواند به طلاق خلع متوسل شود. در طلاق خلع، زن برای رهایی از زندگی مشترک و جلب رضایت مرد برای طلاق، بخشی از مهریه یا حتی تمام آن را به مرد می بخشد (بذل می کند). این عمل بذل مهریه به معنای از دست دادن آن نیست، بلکه توافقی است که زن برای رسیدن به طلاق، با اراده خود انجام می دهد. پس در این نوع طلاق، مهریه به طور کامل یا جزئی تعلق نمی گیرد، اما این عدم تعلق، نتیجه یک توافق آگاهانه از سوی زن است، نه ساقط شدن خودبه خودی حق مهریه به دلیل درخواست طلاق.

طلاق بر اساس عسر و حرج: وقتی سختی راهگشا می شود

زندگی مشترک همیشه بر وفق مراد پیش نمی رود و گاهی زن در شرایطی قرار می گیرد که ادامه زندگی برایش به قدری دشوار و غیرقابل تحمل می شود که چاره ای جز درخواست طلاق ندارد. قانون این وضعیت را عسر و حرج می نامد. مصادیق عسر و حرج بسیار گسترده هستند و می توانند شامل مواردی چون سوء رفتار شدید مرد، اعتیاد مضر، حبس طولانی مدت، ترک زندگی مشترک بدون دلیل موجه، عدم پرداخت نفقه و بسیاری موارد دیگر باشند. در این شرایط، اگر زن بتواند عسر و حرج خود را در دادگاه اثبات کند، دادگاه حکم طلاق را صادر خواهد کرد. نکته کلیدی اینجاست که در طلاق بر اساس عسر و حرج، حق مهریه زن به طور کامل محفوظ است و او می تواند همزمان با درخواست طلاق، تمامی مهریه خود را نیز مطالبه کند. این مسیر به زن این امکان را می دهد که با حفظ حقوق مالی خود، از وضعیت دشوار رها شود.

تکیه بر شروط دوازده گانه عقدنامه: ضمانتی محکم

یکی از هوشمندانه ترین تدابیر برای حمایت از حقوق زنان در ازدواج، گنجاندن شروطی در سند عقدنامه است که به شروط دوازده گانه معروفند. این شروط، در واقع وکالتی از سوی مرد به زن برای طلاق دادن خود است، در صورتی که هر یک از آن شروط محقق شود. برخی از مهم ترین این شروط عبارتند از: عدم پرداخت نفقه به مدت شش ماه، سوء رفتار مستمر، اعتیاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی، محکومیت قطعی مرد به حبس بیش از پنج سال، ترک منزل بدون دلیل موجه برای مدت طولانی و ازدواج مجدد مرد بدون رضایت همسر اول.

اگر زن با تکیه بر یکی از این شروط دوازده گانه درخواست طلاق دهد و تحقق آن را در دادگاه اثبات کند، می تواند همزمان تمامی مهریه خود را نیز مطالبه کند. در این حالت، حق مهریه زن کاملاً محفوظ بوده و از بین نمی رود.

این شروط، نقش سپر حمایتی قدرتمندی را ایفا می کنند و به زن اجازه می دهند که در صورت بروز برخی مشکلات جدی در زندگی، با پشتوانه قانونی، حق طلاق و مهریه خود را همزمان پیگیری کند.

طلاق توافقی: راه حلی با توافق هر دو طرف

گاهی اوقات، هر دو طرف (زن و مرد) به این نتیجه می رسند که ادامه زندگی مشترک دیگر امکان پذیر نیست و با توافق یکدیگر، تصمیم به جدایی می گیرند. این نوع طلاق، طلاق توافقی نام دارد که در آن زوجین درباره تمامی مسائل مربوط به جدایی، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و سایر حقوق مالی و غیرمالی، به توافق می رسند و این توافق را به دادگاه ارائه می دهند. در طلاق توافقی، وضعیت مهریه کاملاً بستگی به توافق زن و مرد دارد:

• زن می تواند تمامی مهریه خود را دریافت کند.
• می تواند بخشی از مهریه را دریافت کرده و از بخش دیگر صرف نظر کند.
• می تواند به طور کامل تمامی مهریه خود را ببخشد.

آنچه در این نوع طلاق اهمیت دارد، رضایت و توافق کتبی زوجین است. در این حالت نیز، حق مهریه از بین نمی رود، بلکه زن با اراده و توافق خود، درباره نحوه دریافت یا بخشش آن تصمیم گیری می کند.

طلاق بدون دلیل خاص: حفظ حق مهریه حتی در این شرایط

حتی اگر زن بدون ارائه هیچ دلیل موجه قانونی مانند عسر و حرج یا شروط ضمن عقد، صرفاً به دلیل عدم تمایل به ادامه زندگی، درخواست طلاق بدهد، آیا مهریه اش از بین می رود؟ پاسخ این است که خیر، حتی در این شرایط نیز حق مهریه زن محفوظ است. قانون ما حق مهریه را مستقل از دلیل طلاق می داند. البته در عمل، اگر مرد با این طلاق موافق نباشد و زن نتواند دلیل قانع کننده ای ارائه دهد، پروسه طلاق بسیار دشوار و طولانی خواهد شد. در چنین مواردی، گاهی زن برای جلب رضایت مرد و پایان دادن به زندگی مشترک، ممکن است مجبور شود بخشی از مهریه اش را ببخشد. اما تاکید می کنیم که این بخشش، یک انتخاب و توافق است، نه از دست رفتن خودبه خودی حق مهریه.

سرنوشت مهریه در شرایط ویژه: از بخشش تا تعدیل

در کنار انواع طلاق و تأثیر آن ها بر مهریه، برخی شرایط خاص نیز وجود دارند که می توانند بر وضعیت مهریه تأثیرگذار باشند. این شرایط نه به معنای از بین رفتن کامل حق مهریه هستند، بلکه ممکن است در زمان، نحوه یا مقدار آن تغییراتی ایجاد کنند.

مهریه در دوران عقد: حکمی متفاوت برای شروع زندگی

یکی از سوالات رایج این است که اگر طلاق در دوران عقد، یعنی قبل از برقراری رابطه زناشویی (دخول)، اتفاق بیفتد، وضعیت مهریه چگونه خواهد بود. قانون در این مورد حکم مشخصی دارد: اگر طلاق قبل از نزدیکی واقع شود و زن باکره باشد، نصف مهریه به او تعلق می گیرد و مرد موظف به پرداخت نیمی از مهریه تعیین شده است. اما اگر نزدیکی صورت گرفته باشد، زن مستحق دریافت تمام مهریه خواهد بود. این قاعده، یک استثنای مهم در مورد میزان مهریه است که در ابتدای زندگی مشترک اهمیت زیادی پیدا می کند.

مستثنیات دین: اموالی که از توقیف مصون هستند

وقتی زن برای مطالبه مهریه خود اقدام می کند و حکم توقیف اموال مرد را می گیرد، این توقیف شامل تمامی اموال نمی شود. قانون، برای حمایت از حداقل زندگی مرد و خانواده اش، برخی اموال را از دایره توقیف خارج کرده است که به آن ها مستثنیات دین می گویند. این اموال شامل:

• مسکن مورد نیاز و مناسب شأن بدهکار و افراد تحت تکفل وی.
• ابزار و لوازم کار بدهکار که برای امرار معاش ضروری است.
• وسایل ضروری زندگی از قبیل اثاثیه منزل، وسایل آشپزی و لباس های مورد نیاز.
• ودیعه مسکن (مبلغی که بابت اجاره در حساب موجر است).
• مقدار مشخصی از وجه نقد که برای گذران زندگی ضروری است.

در چنین شرایطی، زن می تواند برای دریافت مهریه خود، تنها اموالی را توقیف کند که جزو مستثنیات دین محسوب نشوند. این قانون، تلاش می کند تا ضمن حفظ حقوق زن، از آوارگی یا فقر کامل مرد جلوگیری کند.

اقساط مهریه: راهکاری برای توانایی مالی مرد

بسیاری از مردان، به خصوص در شرایط اقتصادی کنونی، توانایی پرداخت کامل مهریه را به صورت یکجا ندارند. در چنین مواقعی، مرد می تواند با ارائه دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) به دادگاه، درخواست تقسیط مهریه را بدهد. دادگاه با بررسی وضعیت مالی مرد، شغل، درآمد و دارایی های او، در صورت احراز اعسار، حکم به پرداخت مهریه به صورت قسطی صادر می کند. این اقساط معمولاً شامل یک پیش پرداخت (پیش قسط) و سپس پرداخت ماهانه تعداد معینی سکه یا مبلغ نقدی است. در این حالت نیز، حق مهریه زن از بین نمی رود، بلکه نحوه پرداخت آن به شکلی عادلانه و متناسب با توانایی مالی مرد تعدیل می شود. مرد موظف است طبق حکم دادگاه، اقساط را به موقع پرداخت کند، در غیر این صورت ممکن است با مجازات های قانونی از جمله جلب مواجه شود.

باورهای نادرست و واقعیت های حقوقی درباره مهریه

در طول سالیان متمادی، تصورات نادرست بسیاری درباره مهریه و ارتباط آن با طلاق، به خصوص درخواست طلاق از سوی زن، شکل گرفته است. این باورهای غلط نه تنها می توانند باعث سردرگمی و نگرانی شوند، بلکه ممکن است زنان را از پیگیری حقوق قانونی خود باز دارند. زمان آن رسیده که با واقعیت های حقوقی آشنا شویم و این سوءتفاهم ها را برطرف کنیم.

آیا درخواست طلاق توسط زن، مهریه را از بین می برد؟

همان طور که پیشتر به تفصیل بیان شد، یکی از شایع ترین باورهای غلط این است که اگر زن خودش درخواست طلاق بدهد، دیگر مستحق مهریه نیست. این باور کاملاً اشتباه است. مهریه حقی مستقل و مالی است که به محض جاری شدن عقد نکاح به زن تعلق می گیرد و درخواست طلاق از سوی او، به تنهایی، این حق را ساقط نمی کند. فقط در شرایط خاصی مانند طلاق خلع یا طلاق توافقی، اگر زن با اراده خود بخشی یا تمام مهریه را ببخشد، آنگاه مهریه به او تعلق نمی گیرد. در غیر این صورت، چه طلاق به درخواست مرد باشد، چه به دلیل عسر و حرج زن، چه بر اساس شروط ضمن عقد، و چه حتی اگر زن بدون دلیل خاصی درخواست طلاق دهد (و در نهایت مرد را به طلاق راضی کند)، حق مهریه او محفوظ است.

تاثیر خیانت یا سوء رفتار زن بر حق مهریه

برخی به اشتباه گمان می کنند که اگر زن مرتکب خیانت شود یا سوء رفتار و نافرمانی (نشوز) داشته باشد، حق مهریه اش از بین می رود. این نیز یک باور نادرست دیگر است. از نظر قانونی، مهریه یک دین مطلق است و به جز در موارد بسیار محدود (مانند طلاق قبل از دخول که نصف می شود یا بخشش از سوی خود زن)، هیچ عامل دیگری، از جمله خیانت، سوء رفتار، یا حتی نشوز، نمی تواند آن را ساقط کند. نشوز (عدم تمکین) زن ممکن است بر حق نفقه او تاثیر بگذارد و مرد را از پرداخت نفقه معاف کند، اما به هیچ وجه بر حق مهریه او تأثیری ندارد. مهریه، فارغ از رفتار زن، حقی است که به واسطه عقد ازدواج به او تعلق گرفته و از آن نمی توان چشم پوشید مگر با اراده خود زن.

امکان امتناع مرد از پرداخت مهریه

گاهی اوقات شنیده می شود که مرد می تواند از پرداخت مهریه به زن سر باز زند. این باور نیز کاملاً غلط است. مهریه، تعهدی قانونی است و مرد موظف به پرداخت آن است. قانون ما ضمانت های اجرایی قوی برای مطالبه مهریه در نظر گرفته است. اگر مرد از پرداخت مهریه خودداری کند، زن می تواند از طریق دادگاه یا اجرای ثبت اقدام کرده و حکم توقیف اموال مرد را بگیرد. در صورت عدم وجود اموال کافی، مرد می تواند درخواست اعسار و تقسیط مهریه را مطرح کند، اما به هیچ عنوان نمی تواند به طور کامل از زیر بار این دین شانه خالی کند. تنها استثناء، همانطور که اشاره شد، مستثنیات دین است که در آن، برخی اموال ضروری از توقیف مصون می مانند. اما حتی در این حالت نیز، اصل دین مهریه همچنان پابرجاست و مرد موظف به پرداخت آن از سایر طرق و یا به صورت اقساط خواهد بود.

گام های عملی برای مطالبه مهریه

آشنایی با حقوق و قوانین، گام نخست در حفظ منافع است. اما دانستن بدون اقدام، کافی نیست. برای مطالبه مهریه، چه قبل از طلاق و چه پس از آن، باید مراحل قانونی مشخصی را طی کرد. این مسیر ممکن است برای بسیاری از افراد، به ویژه بدون تجربه قبلی، پیچیده و دلهره آور به نظر برسد. اما با آگاهی و راهنمایی صحیح، می توان این مراحل را با اطمینان بیشتری پیمود.

مطالبه مهریه پیش از طلاق: حقی همیشگی

یکی از مهم ترین نکاتی که زنان باید به آن واقف باشند، این است که مطالبه مهریه محدود به زمان طلاق نیست. زن می تواند هر زمان که بخواهد، حتی در اوج زندگی مشترک و بدون هیچ گونه قصد جدایی، مهریه خود را از همسرش مطالبه کند. این حق، به محض جاری شدن عقد نکاح ایجاد می شود و به هیچ قید و شرطی، از جمله ادامه زندگی مشترک، وابسته نیست. مطالبه مهریه پیش از طلاق می تواند از طریق ارسال اظهارنامه رسمی به همسر، یا از طریق مراجع قضایی صورت گیرد. این اقدام می تواند برای زن نوعی پشتوانه مالی ایجاد کند و به او احساس امنیت بیشتری ببخشد.

مراحل قانونی مطالبه: از دادخواست تا اجرا

فرایند مطالبه مهریه، چه پیش از طلاق و چه پس از آن، عموماً شامل چند گام اصلی است که در ادامه به اختصار به آن می پردازیم:

1. درخواست مطالبه از طریق اجرای ثبت: اولین گام، معمولاً مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک است. با مراجعه به دایره اجرای ثبت مربوط به محل وقوع عقد (که در سند ازدواج ذکر شده)، زن می تواند درخواست صدور اجراییه برای مهریه خود را بنماید. این مسیر معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از مسیر دادگاه است.
2. معرفی اموال و توقیف آن ها: پس از صدور اجراییه، زن باید اموالی از مرد را که می شناسد (مانند ملک، خودرو، حساب بانکی، سهام و غیره) به اداره ثبت معرفی کند تا برای تأمین مهریه توقیف شوند.
3. مراجعه به دادگاه خانواده: اگر از طریق اجرای ثبت نتوان تمام مهریه را دریافت کرد (مثلاً به دلیل عدم شناسایی اموال کافی یا وجود مستثنیات دین)، زن می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، مطالبه مهریه را ادامه دهد.
4. رسیدگی دادگاه و صدور حکم: دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات طرفین، در صورت احراز حقانیت زن، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند.
5. مرحله اجرا: پس از قطعی شدن حکم، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارسال می شود و از این طریق، با توقیف و فروش اموال مرد یا کسر از حقوق او، مهریه به زن پرداخت می شود. در صورت عدم توانایی مالی مرد، حکم به تقسیط مهریه صادر خواهد شد.

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی: چرا به وکیل نیاز داریم؟

همان طور که مشاهده شد، مسائل مربوط به مهریه و طلاق، دارای پیچیدگی های حقوقی فراوانی است که نیازمند دانش و تخصص بالایی است. عدم آگاهی از جزئیات قانونی و اشتباه در طی کردن مراحل می تواند منجر به از دست رفتن حقوق و یا طولانی شدن بی مورد فرایند شود. در چنین شرایطی، مشاوره با وکلای متخصص در امور خانواده، نقشی حیاتی ایفا می کند. یک وکیل مجرب می تواند:

• شما را با تمامی حقوق قانونی تان آشنا کند.
• بهترین و کوتاه ترین مسیر قانونی را برای مطالبه مهریه و طلاق به شما نشان دهد.
• در تهیه و تنظیم دادخواست ها و لوایح حقوقی به شما کمک کند.
• در جلسات دادگاه از حقوق شما دفاع کند.
• از بروز اشتباهات رایج جلوگیری کرده و روند پرونده را تسریع بخشد.

تجربه نشان می دهد که حضور یک وکیل آگاه و دلسوز، می تواند بار روانی و حقوقی عظیمی را از دوش موکل برداشته و به او اطمینان خاطر لازم را برای رسیدن به نتیجه مطلوب بدهد. در چنین لحظات حساسی، داشتن یک راهنمای متخصص، می تواند تفاوت بزرگی در سرنوشت پرونده ایجاد کند.

نتیجه گیری

باور عمومی که اگر زن درخواست طلاق بدهد، مهریه اش را از دست می دهد، همان طور که در این مقاله به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت، یک تصور نادرست است. مهریه، به عنوان یک حق مالی و شرعی، از لحظه عقد به زن تعلق می گیرد و به جز در موارد بسیار خاص و با اراده و توافق خود زن (مانند طلاق خلع یا بخشش در طلاق توافقی)، به هیچ عنوان با درخواست طلاق از سوی او از بین نمی رود. چه طلاق بر اساس عسر و حرج باشد، چه با تکیه بر شروط دوازده گانه عقدنامه و چه حتی بدون دلیل خاص، حق مهریه زن محفوظ است و او می تواند آن را مطالبه کند.

درک صحیح این مفاهیم حقوقی، برای هر زنی که در چنین موقعیتی قرار می گیرد، حیاتی است. آگاهی از حقوق قانونی، قدرت تصمیم گیری را افزایش می دهد و از افتادن در دام باورهای غلط و از دست دادن حقوق حقه جلوگیری می کند. هر پرونده طلاق، شرایط و پیچیدگی های خاص خود را دارد و بهترین راه برای حفظ منافع، کسب اطلاعات دقیق و جامع و بهره گیری از مشاوره وکلای متخصص در امور خانواده است. اجازه ندهید ابهامات، شما را از احقاق حق خود باز دارد. با شناخت کامل مسیر قانونی، می توانید با اطمینان بیشتری به سوی آینده ای روشن قدم بردارید.

برای دریافت مشاوره تخصصی و اطمینان از حقوق قانونی خود در پرونده های طلاق و مهریه، همین امروز با وکلای مجرب ما تماس بگیرید.