اینترنت ایران از چین محدودتر است/ همچنان پراختلال و کند!

به گزارش خبرگزاری اتاق زندگانی؛ اعضای انجمن تجارت الکترونیکی ایران با ارایه سومین گزارش از کیفیت اینترنت؛ خواسته های خود را بیان کردند.

پویا پیرحسینلو هنگام ارایه گزارش؛ یکی از خواسته های اصلی را شفافیت تصمیم گیران این حوزه عنوان کرد و درخواست کرد تا هر 6 رای نمایندگان دولت در کمیته تعیین مصادیق مجرمانه و 2 رای نماینده مجلس در این کارگروه به صورت شفاف اعلام شود تا مشخص شود کسانی که با رای مستقیم مردم انتخاب می شوند چه نظری دارند.

قطعی یک هفته ای IPV6 در اردیبهشت ماه

نیما قاضی؛ رییس انجمن تجارت الکترونیک؛ نیز اعلام کرد وضعیت کیفیت اینترنت در ایران نسبت به 6 ماه گذشته هیچ تغییری نکرده است. نیما قاضی اعلام کرد که داده های این گزارش پیش از انتشار برخلاف دوره های گذشته در اختیار وزارت ارتباطات گذاشته شده است و در مواردی که نظر آنها با نظر انجمن مخالف بوده ما نظر آنها را نیز در گزارش آورده ایم.

او اعلام کرد که در 6 ماه گذشته هیچ قطعی اینترنت نداشتیم اما در اردیبهشت ماه؛ قطعی یک هفته ای IPV6 اتفاق افتاد که پیگیری ها در این زمینه نتیجه نداد.

شبکه اجتماعی که تنها با 4 رای فیلتر شد

حمید رضا احمدی؛ نایب رییس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیکی نیز با اعلام اینکه هیچ شبکه اجتماعی خارجی در ایران نیست که فیلتر نشده باشد؛ گفت: شبکه اجتماعی توییچ فقط با 4 رای فیلتر شده است. طبق گفته او اگر قرار باشد شبکه اجتماعی فیلتر شود با اکثریت نسبی رای به فیلتر داده می شود اما اگر قرار باشد از فیلتر خارج شود باید تمامی اعضا در جلسه کمیته تعیین مصادیق مجرمانه حضور پیدا کنند و رفع فیلتر با اکثریت مطلق آرا صورت گیرد.

سومین گزارش کیفیت اینترنت در ایران در حاشیه بیست وهفتمین نمایشگاه الکامپ منتشر شد. در این گزارش نوشته شده است وضعیت کیفیت اینترنت آزاد در ایـران نسبت به گزارش قبلی تفاوت قابل توجهی نداشته است و هم چنان باید اینترنت کشور را با سه گزاره پراختلال؛ محدود و کند توصیف کرد.

در واقع ایران در شاخص های کلی کیفیت اینترنت در قعر رده بندی های جهانی قرار دارد؛ وضعیتی که بنا به گفته بسیاری از متخصصان و سیاست پژوه های حوزه اینترنت؛ نتیجه سیاست گذاری های محدودیت ساز داخلی و تحریم کنندهک جانبه بین المللی است.

اینترنت توسعه نیافته در کشور در حال توسعه

یکی از مواردی که در این گزارش به آن اشاره شده؛ رتبه کیفیت اینترنت ایران در سطح بین المللی است که در این رده بندی ها ایران میان کشورهای توسعه نیافته قرار گرفته است و این در حالی است که از نظر شاخص های اقتصادی توسعه؛ ایران از نظر GDP وضعیتی نزدیک به اقتصادهای نوظهور جهانی (Economically Emerging) دارد.

اینترنت ایران محدودتر از چین

ایران و چین وضعیت مشابهی در رده بندی کشورهایی با اینترنت محدود دارند؛ اما در شاخص های مرتبط با سرعت و اختلال؛ چین (رتبه 61 از 100 در گزارش کلادفلر و 87 از 100 در گزارش CrUX) در کل وضعیتی بهتر از ایران (97 و 90 از 100) دارد. این وضعیت را باید در کنار اقتصاد بزرگ (+46 برابر ایران) و جمعیت میلیاردی چین (+16 برابر ایران) قرار داد.

در این گزارش در سه شاخص اختلال؛ محدودیت و سرعت دسترسی آزاد به اینترنت؛ آخرین اطلاعات پایگاه های داده OONI و گوگل CrUX بررسی و اطلاعات آن با سایر پایگاه ها از جمله رادار کلادفلر مقایسه شده است. در این رده بندی ایران پس از ترکمنستان؛ کنگو؛ سودان و کوبا در جایگاه پنجمین کشور در عدم دسترسی آزاد به اینترنت قرار دارد.

سه درخواست انجمن تجارت الکترونیکی از رییس جمهور آینده

در این گزارش سه درخواست از دواطلبان ریاست جمهوری آینده کشور مطرح شده است و فعالان عرصه تجارت الکترونیکی از رییس جمهور بعدی ایران سه مطالبه با عنوان «تلاش فعالانه برای اصلاح ساختار فیلترینگ و کاهش محدودیت های اینترنت»؛ «رفع انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت» و «تقویت دیپلماسی بین المللی و تلاش برای رفع تحریم های بین المللی فناوری» را درخواست کرده اند.

در بخش تلاش برای اصلاح ساختار فیلترینگ؛ فعالان تجارت الکترونیک خواستار گزارش شفاف به مردم برای رفع فیلتر سایت های کاربردی و شبکه های اجتماعی پر مخاطب؛ شفافیت آرای 6 نماینده دولت در کمیسیون تعیین مصادیق مجرمانه؛ تلاش برای اصلاح قوانین فیلترینگ و رفع فوری اختلالات ایجاد شده از سوی سیستم های فیلترینگ با نظارت نمایندگان بخش خصوصی شده اند.

در بخش رفع انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت و توسعه پرسرعت اینترنت؛ این گزارش خواستار افزایش سرعت و پهنای باند؛ ادامه و تسریع طرح فیبر نوری و توسعه 5G و گزارش شفاف و برخط شاخص های اینترنت شده اند.

در بخش دیگر این گزارش با خطاب قراردادن رییس مجلس؛ درخواست شده است فرآیند انتخاب دو نماینده مجلس و آرای آنان در کمیسیون تعیین مصادیق مجرمانه شفاف شود؛ برای اصلاح ساختار فیلترینگ با تصویب قوانین تسهیل کننده و بازنگری در سیاست های محدودکننده تلاش شود و عملکرد دستگاه های مرتبط با کیفیت اینترنت مورد نظارت قرار گیرد.

پشت پرده از دسترس خارج شدن برخی از وبسایت های داخلی

مهم ترین اختلالات مقطعی در 6 ماه گذشته مربوط به حمله های گسترده DDoS به شبکه اپراتورها و دیتاسنترهای کشور و در نتیجه آن قطع لینک ها؛ اشباع ارتباطات و Iran-Access شدن است. در نتیجه دسترسی به برخی از وب سایت های داخلی از برای کاربران خارج از کشور با قطعی مواجه شده است.

گزارش های غیررسمی نشان می دهد حملات DDoS در فروردین و اردیبهشت 1403؛ ده ها برابر حملات مشابه در سال های گذشته بوده است؛ طبق گزارش های شرکت ارتباطات زیرساخت در دوره سه ساله ظرفیت مقابله با حملات DDoS از 200Gb/s (که به شکل انحصاری از شرکت «تاتا» خریداری می شد) با رشد چند برابری به 1800Gb/s شامل 800Gb/s خدمات Scrubbing از اپراتورهای خارجی بالادستی و 1000Gb/s از سامانه های بومی رسیده است. تعداد حملات DDOS از شهریور 1401 مطابق با نمودار زیر به شدت افزایش یافته و قطعا مدیریت و مقابله فعالانه با این حجم گسترده از حملات نیاز به منابع مالی گسترده و حمایت و راهبری متمرکز و مطمین دارد. تمهیدات وزارت ارتباطات برای مقابله با این حملات و افزایش ظرفیت مقابله با حملات DDOS از 200Gb/s به 1800Gb/s و رشد 9 برابری ظرفیت این سرویس؛ باعث شد اثرات این حملات بر کیفیت تجربه کاربران نهایی به حداقل برسد.

تاثیر مخرب سیاست های حاکمیتی بر عملکرد پروتکل HTTP3

همان طور که در گزارش اول کیفیت اینترنت مطرح شد؛ پروتکل HTTP3 یک پروتکل مدرن و کاربردی برای افزایش سرعت و بهبود تجربه کاربری کاربران است. با پیگیری های انجمن تجارت الکترونیک خوش بختانه این پروتکل از انسداد خارج شد و طبق گزارش radar.cloudflare.com حدود 30 درصد ترافیک کاربران ایرانی به این پروتکل منتقل شد. اما متاسفانه بررسی های ما نشان می دهد احتمالا به دلیل سیاست های حاکمیتی این پروتکل برخلاف ذات خود عمل کرده است و در ایران بسیار کندتر از نسخه های قدیمی خود عمل می کند.

137 دامنه در ایران دارای محدودیت اند

برای سنجش دقیق تر وضعیت فیلترینگ از دی 1402 تا ابتدای خرداد 1403؛ 300 دامنه اینترنتی (انتخاب شده براساس SimilarWeb) را از پایگاه داده ooni.com بررسی کردیم. طبق این بررسی مشخص شد که اینترنت ایران در دی 1402؛ به طور میانگین 137 دامنه دارای محدودیت (بالای 50 درصد اختلال) داشته است. از این نظر تغییر معناداری نسبت به مدت مشابه سال گذشته در اینترنت کشور رخ نداده است.

هم چنین در بررسی 5000 وب سایت پربازدید کاربران ایرانی در CrUX مشخص شد که حداقل 730 وب سایت به طور مستقیم فیلتر شده و دامنه اصلی آن ها به آی پی های فیلترینگ Resolve می شود. بسیاری از وب سایت ها که از از طریق فیلتر شدن آی پی؛ زیردامنه ها؛ CDN ها و… مسدود شده اند را نیز باید به این فهرست اضافه کرد.

IPv6 چرا طراحی شد و چرا یک هفته در ایران قطع بود؟

نسخه ششم پروتکل اینترنت یا همان IPv6؛ به منظور حل مشکلات و محدودیت های IPv4 طراحی شد. مزایای اصلی آن مانند فضای آدرس دهی وسیع تر؛ کارایی بهتر در مسیریابی؛ پشتیبانی بهتر از پروتکل های امنیتی و پیکربندی خودکار را می توان دلایلی برشمرد که شرکت های سرویس دهنده اینترنت مهاجرت به این نسخه را آغاز کرده اند. به همین دلیل در سال های اخیر؛ فرآیند آماده سازی زیرساخت ها؛ آموزش کارکنان و مشتریان به عنوان اقدامات کلیدی در این مسیر شروع شده است. در سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات مصوب شورای عالی فضای مجازی؛ بر استفاده از IPv6 تاکید شده و سازمان فناوری اطلاعات به شکل مستمر پیگیر توسعه و مهاجرت به IPv6 بوده است.

محدودیت کامل شبکه های اجتماعی

در این گزارش نوشته شده است شبکه های اجتماعی همچنان با محدودیت کامل مواجه هستند. شبکه های اجتماعی توییتر؛ اینستاگرام؛ تلگرام؛ واتس اپ؛ فیس بوک؛ یوتیوب؛ توییچ و پینترست در ایران فیلتر است و از این نظر ایران همراه چین و ترکمنستان در صدر کشورهای با محدودیت حداکثری در شبکه های اجتماعی قرار دارد.

افزایش خودفیلتری داخلی (IRAN Access)

در جلسه ای با دبیر شورای عالی فضای مجازی؛ مقرر شد که فهرستی از سایت های پیشنهادی برای رفع این محدودیت ها ارایه دهیم. این فهرست که در پیوست سوم این گزارش آمده است به شورای عالی فضای مجازی ارسال و تا زمان انتشار این گزارش؛ 7 دامنه از فهرست این محدودیت خارج شده اند؛ اما متاسفانه پس از رخدادهای منطقه ای و تهدیدات سایبری ماه های گذشته بیش از 30 وب سایت به این فهرست اضافه شدند.

227227