افزایش تاب آوری، مسئولیت اجتماعی مردم در برابر تغییرات اقلیمی

به گزارش اتاق زندگانی تغییرات اقلیمی اصطلاحی است که در سال های اخیر حتی اگر به گوشمان نخورده باشد اما اثرات آن را دیده ایم. جابجایی فصل ها وقوع آتش سوزی های گسترده خشکسالی افزایش بیماری ها تنها چند نمونه از تبعات این پدیده پیچیده است.

تغییرات اقلیم یک پدیده اتمسفری – اقیانوسی در مقیاس جهانی در دراز مدت است که این پدیده از عواملی چون فعالیت های خورشیدی فعالیت های انسانی و … متاثر می شود. این پدیده سبب شده است که در طولانی مدت نوساناتی روی کره زمین اتفاق بیفتد و بخش های مختلف آن را تحت تاثیر قرار دهد.

توافقنامه پاریس یکی از مهم ترین توافقنامه ها در خصوص تغییرات اقلیمی است و روح حاکم بر این توافقنامه بر اساس لزوم اقدام مشترک برای حفظ افزایش دمای کره زمین حداکثر تا ۲ درجه نسبت به پیش از انقلاب صنعتی از طریق کاهش انتشار گازهای گلخانه ای است. 

سال ۹۵ ایران با این توافق نامه موافقت کرد لایحه همان سال به مجلس شورای اسلامی ارسال شد و تصویب شد.در ادامه ایرادات شورای نگهبان به آن همان سال دریافت شد کمیسیون مربوطه در مجلس اصلاحات را سال ۹۶ تصویب کرد ولی از آن زمان هنوز به اجرا نرسیده است و باید دید در نهایت چه تصمیمی گرفته خواهد شد. 

بیشتر بخوانید:

اژدهای چندسر تغییرات اقلیمی/ چه باید کرد؟

برای مقابله با تغییرات اقلیمی چه کنیم؟

چند راهکار برای تاب آوری در برابر تغییرات اقلیمی

سازمان ملل متحد ۳ آبان ( ۲۴ اکتبر) را هر ساله به عنوان روز جهانی مبارزه با تغییرات اقلیمی گرامی می دارد. تغییرات آب و هوایی ناشی از فعالیت های انسانی بزرگ ترین و فراگیرترین تهدید برای محیط طبیعی و جوامع است که جهان تاکنون تجربه کرده است و کشورهای فقیر نیز بیشترین هزینه را در این زمینه پرداخت می کنند.

گرما نیز به یک تهدید اصلی بهداشتی برای شهرها تبدیل شده و ایران یکی از گرم ترین نقاط جهان است و اغلب در تابستان ها بسیاری از شهرهای ایران جزء فهرست گرم ترین شهرهای جهان با بالاترین دمای روزانه قرار می گیرند. طی سال های اخیر موضوع تغییر اقلیم گرمایش و از بین رفتن آسایش و زیست در شهرها چندان مورد توجه دولت ها و شهرداران نبوده است.

به عنوان نمونه براساس نتایج یک تحقیق تراکم پوشش گیاهی در کلانشهر تهران بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰ به طور قابل توجهی کاهش یافته است و از حدود ۳۹ هزار هکتار به حدود ۴۷۰۰ هکتار کاهش یافته است. 

مهدی رهنماـ رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو – در گفت وگو با اتاق زندگانی درباره پدیده تغییر اقلیم اظهار کرد: این پدیده نوظهور نیست. پیشینه تغییر اقلیم به دوران پس از صنعتی شدن برمی گردد. پس از صنعتی شدن با تغییرات آب و هوایی روبرو شدیم و شدت آن به تناسب صنعتی شدن و دخالت های انسانی متغیر بود.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو اضافه کرد: در یکی دو دهه اخیر شدت این تغییرات افزایش پیدا کرد. در سال ۱۹۴۵ دانشمندی در شوروی موضوع تغییر دوران زمین شناسی را باتوجه به دخالت های انسانی مطرح کرد.

او ادامه داد: بعد از گذشت دهه های مختلف دانشمندان و گروه هایی که دوران زمین شناسی را تعریف می کردند در سال ۲۰۲۴ میلادی به این نتیجه رسیدند که می توان دوران عصر یخبندان را تمام شده تلقی و دوران جدیدی به نام آنتروپوسن را آغاز کرد. دوره آنتروپوسن سرآغاز تأثیر عمده فعالیت های انسان بر اکوسیستم و ساختار زمین شناختی سیاره است. در این دوره دخالت های انسان و بشر به جایی رسیده که کره زمین دیگر خاصیت خودتنظیمی را از دست داده است.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو اضافه کرد: در سال گذشته میلادی آنتونیو گوترش – دبیر کل سازمان ملل متحدـ اعلام کرد که کره زمین به مرحله جوش رسیده است و شرایطی غیرقابل برگشت را تجربه می کنیم. 

او با اشاره به راهکارهای کاهش تاثیرات اقلیمی گفت: راهکاری که به نظر می رسد باعث کاهش آثار ناشی از پدیده تغییر اقلیم می شود ثابت نگه داشتن شرایط تغییرات اقلیمی در یک وضعیت است. این راهکار در سطح جهانی پیگیری می شود و آن هم تثبیت افزایش دما بین ۱.۵ تا ۲ درجه سلسیوس است.

رهنما افزود: لازم است انتشار گازهای گلخانه ای را کاهش دهیم و روند گرمایش زمین را کند کنیم تا افزایش دما را در این بازه دمایی ثابت نگه داریم. این کار به حفظ شرایط تعادلی زمین کمک می کند.

او ادامه داد: پارامترهای آب و هوایی تغییرات اقلیمی شامل بارش دما باد مقدار بارش برف مقدار روان آب و همه پارامترهایی می شود که به آب و هوا بستگی دارد. در دهه های گذشته تعداد وقوع رخداد پدیده های حدی و مخاطرات آب و هوایی به شدت افزایش پیدا کرده است و در کشور خودمان هم شاهد رخ دادن بارش های سیل آسا در زمان های غیرمعمول هستیم. 

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو اضافه کرد: در تابستان گذشته با افزایش دما مواجه بودیم و در برخی از مناطق افزایش دما تا ۴ درجه بیش از نرمال را تجربه کردیم. نمونه های دیگر تغییرات اقلیمی پدیده گرد و خاک همچنین خشکسالی های متمادی است که به عنوان نشانه های تغییر اقلیم از آن ها نام برده می شود. 

رهنما درباره تاثیرات اجتماعی پدیده تغییرات اقلیمی گفت: در حوزه اجتماعی مهاجرت از استان های جنوبی به استان های شمالی اختلاط فرهنگی و تغییر بافت اجتماعی بر اثر مهاجرت را می توان به عنوان یکی از چالش های ناشی از تغییر اقلیمی دانست.

او ادامه داد: افزایش مصرف انرژی بر اثر افزایش دما نیز به عنوان یکی از اثرات ناشی از تغییر اقلیم شناخته می شود. بر اساس نتایج مطالعات انجام شده به ازای هر یک درجه افزایش دما حدود ۷ درصد مصرف انرژی برق افزایش پیدا می کند. افزایش دمای تابستان گذشته در شهر تهران و بسیاری از مناطق کشور گاهی به بیش از ۴ درجه بیش از نرمال رسید و می توان گفت دلیل اصلی قطعی برق و کمبود و ناترازی انرژی افزایش دمای بیش از نرمال بوده است.

به گفته رهنما کاهش سطح سفره های آب زیرزمینی به دلیل کاهش بارش و فرونشست از عواقب ثانویه تغییر اقلیم هستند. فرونشست بر اثر کاهش سطح آب های زیرزمینی و خشک شدن خاک رخ می دهد.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو در خصوص راهکارهای مردمی و مسئول محور برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی اظهارکرد: ما مردم مسئولیت اجتماعی داریم و این مسئولیت احترام به محیط زیست است و خودمان را باید با شرایط آب و هوایی وفق دهیم. تاریخ نشان داده ایران هیچوقت پر بارش و سر سبز نبوده است و همواره کشور خشکی داشته ایم.

او اضافه کرد: پیشینیان ما به سراغ تاب آوری رفته بودند و حتی از معماری های آن ها می توان متوجه شد این تاب آوری وارد زندگی شان هم شده بود. مردم در برابر شرایط بد آب و هوا خشکی و کمبود آب تاب آوری داشتند.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو ادامه داد: در مناطق مرکزی ضخامت دیوارهای خانه ها به ۷۰ سانتی متر می رسید. این کار مقابل سرما و گرما تاثیر مثبت داشت. در خانه زمستان ها گرم تر و تابستان ها خنک تر بود. در معماری قدیم پنجره هایی با طاقچه بود که به معنی آشنایی گذشتگان با زاویه تابش خورشید و توجه به آن در معماری است. طاقچه در تابستان از ورود نور مستقیم خورشید جلوگیری می کرد و در فصل زمستان باعث می شد نور وارد ساختمان شود و خانه را گرم تر کند. در کشور به فرهنگ مصرف مناسب و بهینه و قناعت کردن نیاز داریم که توجه به آن ها باعث افزایش تاب آوری در برابر آثار ناشی از پدیده تغییر اقلیم خواهد شد.

رهنما در پایان اظهارکرد: مسئولان مربوطه ابتدا باید آگاهی رسانی کنند و از مدرسه تا خانه تبعات تغییرات اقلیمی را به همه مردم هشدار دهند. شرایط اقلیمی دنیا نشان می دهد در آینده شرایط خوبی را از نظر بارش و دما تجربه نخواهیم کرد. از طرفی مسئولان هرچقدر هم برنامه داشته باشند بدون مشارکت اجتماعی کار به نتیجه نمی رسد.

به گزارش اتاق زندگانی تغییرات اقلیمی دامنگیر کل جهان از جمله ایران شده است. انسان بسیار از این پدیده متاثر شده این در حالیست که خود به عاملی برای تشدید آن تبدیل شده است. بدین جهت لازم است مسئولان و مردم تا حد امکان از گسترش این پدیده جلوگیری کنند چراکه کره زمین و اقلیم ایران نه تنها متعلق به نسل کنونی بلکه آیندگان است.

پایان خبر اتاق زندگانی