آمار عجیب یوزپلنگ های باقی مانده در ایران

به گزارش اتاق زندگانی از سال ۲۰۱۰ ۴ دسامبر (۱۴ آذر) به بزرگداشت یوزپلنگ به عنوان روز جهانی یوزپلنگ اختصاص یافته است. هر سال این روز خاص به عنوان یادآور زیبایی باورنکردنی و منحصر به فرد این گربه بزرگ و همچنین نیاز فوری به تلاش های حفاظتی گرامی داشته می شود.

سایت دیده بان در خبری نوشت:گونه یوز دارای دو زیرگونه اصلی است؛ زیرگونه آسیایی و زیرگونه آفریقایی. وضعیت یوزپلنگ آسیایی به قدری وخیم است که در حال حاضر این گونه جانوری در کشورهای همسایه ایران به طور کلی منقرض و در ایران هم به بخش هایی از استان های یزد خراسان جنوبی کرمان و سمنان محدود شده و جمعیت آن در سه استان یزد خراسان جنوبی و کرمان بسیار ناچیز است. اینگونه در لیست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد.

به گفته حمید ظهرابی معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست بر اساس آخرین آمار به دست آمده هفت یوز بالغ و ۱۰ توله یوز شناسایی شده اند. «فراز» و «فقه» دو یوز نر بالغ هستند. از یوزهای بالغ ماده «هیوا» توله ای ندارد ولی «مهشاد» چهار توله و «هلیا» «هرب» و «تلخاب» هر کدام دو توله دارند.

تخریب زیستگاه یکی از عوامل موثر بر انقراض گونه هایی مانند یوزپلنگ است که شکل های مختلفی دارد. جاده کشی معدن کاوی چرای بی رویه تغییر کاربری اراضی آسیب زیادی به زیستگاه های حیات وحش می زنند و از هم گسیختگی زیستگاه و جزیره ای شدن آن به صورتی که گونه در زیستگاه اسیر می شود را در پی دارد در نتیجه برای جفت یابی و پیدا کردن طعمه دچار مشکل می شود.

شتر دام و سگ های گله هم به معضلی برای یوزپلنگ آسیایی تبدیل شده اند. به گفته حسن اکبری معاون سابق محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست یکی تهدیدهای جدی یوزپلنگ آسیایی در مجموعه حفاظتی توران حضور تعداد زیادی دام و شتر است. دام و شتر در بسیاری از نقاط این مجموعه رفت و آمد می کنند. همراه گله های دام چوپان و تعداد قابل توجهی سگ است این در حالیست که یوزپلنگ به ویژه توله ها در مقابل وجود سگ بسیار آسیب پذیر هستند به گونه ای که در بسیاری از مواقع مجبور به خروج از زیستگاه می شوند تا به جاهای امنی بروند یا اگر در آن مکان بمانند آسیب خواهند دید.

خشکسالی هم موجب شده تا غذایی برای گونه های علفخوار باقی نماند. با کاهش جمعیت علفخواران جمعیت گوشتخوار آسیب می بیند چراکه علفخواران طعمه گوشتخواران هستند. با کاهش طعمه گوشتخواران از منطقه زیست خود خارج و به مناطق مسکونی برای شکار دام نزدیک می شود در نتیجه بین انسان و دام تعارض ایجاد می شود و انسان برای کاهش تعارض ممکن است که به استفاده از سموم و تله گذاری روی بیاورد. در نتیجه حیوانات تلف می شوند.

از سوی دیگر حدود ۵۰ درصد از تلفات گوشتخواران مرتبط با تصادفات جاده ای حاشیه مناطق حفاظت شده است چراکه حیوانات مجبور به خروج از زیستگاه می شوند و تصادف می کنند.

سازمان حفاظت محیط زیست در سال های گذشته اقداماتی را برای حفاظت از یوز انجام داده است. این سازمان در دولت چهاردهم هم در این زمینه برنامه هایی دارد البته به گفته شینا انصاری رییس سازمان حفاظت محیط زیست برنامه حفاظت از یوز نیازمند مرور درس آموخته های گذشته و ایجاد یک ساختار پژوهشی و اجرایی منسجم و همدل است.

ظهرابی در این زمینه می گوید: در تلاش برای به روزرسانی این برنامه ها هستیم و آن ها را تکمیل و اجرا می کنیم. به منظور اطمینان از صحت و دقت این برنامه ریزی در حال فعال کردن کارگروهی از متخصصان بیرون از سازمان حفاظت محیط زیست هستیم تا آنان با کارشناسان درون سازمان همراه شوند و به صورت مشترک این برنامه ها را بازبینی و حین اجرا بر آن ها نظارت و در صورت لزوم برنامه را بازنگری کنند. این ساختار مدیریتی است که فعلا در سطح ستاد طراحی شده است.

او ادامه می دهد: متخصصان داخلی را با انتشار فراخوان انتخاب می کنیم. قصد داریم این متخصصان پس از استقرار خودشان بر حسب نیاز از متخصصان بین المللی هم دعوت و نظرخواهی کنند.

به گفته معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست همه برنامه هایی که در گذشته طراحی شده است را با قوت ادامه می دهیم. اولویت ما در این دوره مانند گذشته حفاظت از زیستگاه های طبیعی امن کردن زیستگاه ها و ارتقای کیفیت و مطلوبیت زیستگاه است و در این جهت برنامه هایی برای افزایش ایمنی و حفاظت از مناطق تقویت نیروهای محیط بان به کار گرفتن امکانات و تجهیزات حفاظتی استفاده از تجهیزات نوین حفاظتی و جلب مشارکت مردم در حفاظت از یوز را داریم که بخش عمده ای از فعالیت های ما را در بر می گیرد.

۲۳۳۲۱۷